การสวนทวารหนัก (อังกฤษ: Enema) คือการใส่น้ำหรือของเหลวใด ๆ เข้าไปในลำไส้ผ่านทางทวารหนัก หรือ ผ่านทางอื่นๆ เช่น การผ่าตัด ทั้งนี้ การสวนล้างจะใช้สำหรับผู้ป่วยที่มีอาการท้องผูก เพื่อให้ขับถ่ายอุจจาระได้ง่ายขึ้น รวมถึงการใช้วิธีอื่นๆ รวมด้วย แต่อย่างไรก็ตาม การสวนทวารหนักก็อาจมีผลค้างเคียงที่อันตราย เช่น ท่อสวนล้างแทงโดนลำไส้ และไม่ได้ล้างไขมันออกไป จึงไม่ได้ช่วยลดความอ้วนแต่อย่างใด
ประวัติศาสตร์
โบราณและยุคกลาง
แอฟริกา
การกล่าวถึงสวนทวารอาจมีขึ้นครั้งแรกในหนังสือทางการแพทย์อยู่ในอียิปต์โบราณ Ebers Papyrus (ป. 1550 BCE) ผู้ที่อาจเป็นผู้ทำสวนของฟาโรห์เป็นหลัก พระเจ้า Thoth ตามตำนานอียิปต์ ได้ประดิษฐ์สวนนี้ขึ้นมา
ในบางส่วนของแอฟริกา น้ำเต้า ใช้น้ำเต้าเพื่อจัดการสวนทวาร บนชายฝั่งงาช้าง คอแคบของมะระที่เต็มไปด้วยน้ำจะถูกสอดเข้าไปในไส้ตรงของผู้ป่วย และจากนั้น จะถูกฉีดโดยใช้แรงลมในช่องปากของผู้ดูแล หรืออีกทางหนึ่ง ผู้ป่วยอาจจัดการสวนทวารด้วยตนเองโดยใช้การดูดเพื่อสร้าง ความดันลบในมะระ วางนิ้วที่ช่องเปิด แล้วสอดทางทวารหนัก ถอดนิ้วออกเพื่อให้ความดันบรรยากาศส่งผลต่อการไหล ตามแนวแม่น้ำคองโกตอนบนมีการทำสวนโดยใช้การเจาะรูที่ปลายด้านหนึ่งของมะระเพื่อเติมน้ำ ไม้เท้าถูกสอดเข้าไปในทวารหนักของผู้ป่วย