การสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศ (อังกฤษ: Sexual reproduction) คือการสืบพันธุ์ที่ต้องมีการรวมกันของเซลล์สืบพันธุ์เพศผู้ (สเปิร์ม) และเซลล์สืบพันธุ์เพศเมีย (ไข่) แล้วเกิดออกมาเป็นไซโกตและเจริญมาเป็นเอมบริโอในเวลาต่อมา
ความสำคัญ
การสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศ ถือว่ามีผลดีในทางวิวัฒนาการ เพราะทำให้เกิดการแปรผันของลักษณะทางกรรมพันธุ์ คือเกิดสิ่งมีชีวิตที่มีลักษณะแตกต่างไปจากบรรพบุรุษ ซึ่งถือว่ามีโอกาสอยู่รอดได้มากกว่าตามหลักการคัดเลือกตามธรรมชาติของชาลส์ ดาร์วิน
การสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศของพืช
พืชมีดอก
ดอกไม้เป็นอวัยวะสืบพันธุ์ของพวกแอนโฮไฟตา (anthophyta) เป็นส่วนที่เปลี่ยนแปลงมาจากกิ่งและใบ เพื่อทำหน้าที่ในการสืบพันธุ์
- ดอกเดี่ยว คือดอกไม้ที่มีก้านชูดอกเพียงก้านเดียว และมีดอกอยู่เพียงดอกเดียวเช่นดอกมะเขือ ดอกฟักทอง ดอกฝรั่ง ดอกมะลิ ดอกชบา ฯลฯ
- ดอกช่อ คือดอกไม้ที่ประกอบด้วยดอกหลายดอกอยู่บนก้านชูดอกเดียวกัน แยกออกมาได้อีกเป็น 6 ชนิด
- ราซีม (Receme) เป็นช่อดอกที่มีดอกย่อยแตกออกมาจากแกนกลางไม่อยู่ในระดับเดียวกัน เช่นดอกหางนกยูง ดอกกล้วยไม้ ดอกขี้เหล็ก ดอกคูน ฯลฯ
- สไปค์ (Spike) เป็นช่อดอกที่คล้ายราซีม แต่ดอกย่อยไม่มีก้านดอก เช่นดอกมะพร้าว ดอกสับปะรด ดอกกระถินณรงค์ ฯลฯ
- แพนิเคิล (Panicle) เป็นช่อดอกที่มีช่อดอกแตกออกมาจากช่อดอกใหญ่อีกทีหนึ่ง เช่นหญ้างวงช้าง (Sympodium)
- อัมเบล (Umbel) เป็นดอกช่อที่มีแกนกลางสั้น ดอกย่อยเกือบอยู่ในระดับเดียวกันคล้ายร่ม เช่นดอกหอม ดอกกุยช่าย ดอกผกากรอง ฯลฯ
- คาปิทูลัม (Capitulum) เป็นดอกช่อที่มีแกนกลางใหญ่ แผ่ออกตรงกลางนูน มีดอกย่อยคิดอยู่จำนวนมาก เช่นดอกทานตะวัน ดอกดาวเรือง ดอกบานไม่รู้โรย ฯลฯ
- ไซม์ (Cyme) เป็นดอกช่อที่มีดอกย่อย 3 ดอก แตกออกมาจากจุดเดียวกัน เช่นดอกมะลิ ดอกผักบุ้งฝรั่ง และอีกหลายๆ อย่าง