การส่งกลับสายแพทย์ (อังกฤษ: Medical evacuation มักใช้คำที่สั้นลงคือ medevac หรือ medivac) คือการเคลื่อนไหวที่รวดเร็วและมีประสิทธิภาพรวมถึงการดูแลเส้นทางโดยบุคลากรทางการแพทย์ ต่อคนบาดเจ็บที่ส่งกลับออกจากสนามรบ จนถึงผู้ป่วยที่ได้รับบาดเจ็บซึ่งได้รับการอพยพออกจากที่เกิดเหตุเพื่อรับสิ่งอำนวยความสะดวกทางการแพทย์ หรือแก่ผู้ป่วยในโรงพยาบาลชนบทที่ต้องการการดูแลอย่างเร่งด่วนในสถานที่ที่มีอุปกรณ์ครบครัน โดยใช้ยานพาหนะภาคพื้นดิน (รถพยาบาล) หรืออากาศยาน (บริการทางการแพทย์ทางอากาศ)
ตัวอย่าง ได้แก่ การใช้ยานพาหนะบริการการแพทย์ฉุกเฉินฝ่ายพลเรือน, เฮลิคอปเตอร์เวชศาสตร์การบินฝ่ายพลเรือน และบริการทางการแพทย์ทางอากาศในทางทหาร คำนี้ยังครอบคลุมถึงการถ่ายโอนผู้ป่วยจากสนามรบไปยังสถานรักษา หรือจากสถานพยาบาลแห่งหนึ่งไปยังอีกสถานที่โดยบุคลากรทางการแพทย์ เช่น จากโรงพยาบาลท้องถิ่นไปยังศูนย์อุบัติเหตุ
ประวัติ
การขนส่งทางการแพทย์ทางอากาศครั้งแรกได้รับการบันทึกในประเทศเซอร์เบีย ในฤดูใบไม้ร่วงปี ค.ศ. 1915 ช่วงสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง หนึ่งในทหารบาดเจ็บในการขนส่งทางการแพทย์ครั้งแรกคือมิลาน ราสติสลาฟ ชเตฟานิค ซึ่งเป็นนักบินอาสาสมัครชาวสโลวาเกียที่ได้รับการบินไปสู่ความปลอดภัยโดยนักบินชาวฝรั่งเศสชื่อหลุยส์ ปอลอ
กองทัพบกสหรัฐใช้เทคนิคการช่วยชีวิตนี้ในประเทศพม่าช่วงปลายสงครามโลกครั้งที่สองด้วยเฮลิคอปเตอร์ซิกอร์สกี อาร์-4บี การช่วยชีวิตทางเฮลิคอปเตอร์ครั้งแรกมีขึ้นโดยเรืออากาศตรีคาร์เตอร์ ฮาร์แมน ในประเทศพม่าที่ถูกยึดครองโดยประเทศญี่ปุ่น ที่ต้องผลุบๆ โผล่ๆ หลายครั้งเพื่อนำซิกอร์สกี วายอาร์-4บี ของเขาไปยังสนามบินลับของกองบัญชาการกองทัพอากาศที่ 1 ในดินแดนศัตรู และจากนั้นได้เดินทางสี่ครั้งจากที่นั่นระหว่างวันที่ 25 และ 26 เมษายนเพื่อนำนักบินชาวอเมริกันและทหารอังกฤษที่บาดเจ็บสี่นายกลับคืนมา ครั้งละหนึ่งคน ส่วนการส่งกลับสายแพทย์ภายใต้การไล่ยิงได้กระทำในกรุงมะนิลาเมื่อปี ค.ศ. 1945 เมื่อนักบินห้านายได้อพยพทหาร 75–80 นาย จำนวนหนึ่งหรือสองคนในเวลาเดียวกัน
แหล่งข้อมูลอื่น
- Association of Air Medical Services เก็บถาวร 2010-07-22 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- Landing in Hell: Army Medevac Today เก็บถาวร 2010-06-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน - slideshow by Life magazine