ซัลบูทามอล

ซัลบูทามอล

Salbutamol (บน), (R)-(−)-salbutamol (กลาง) และ (S)-(+)-salbutamol (ล่าง)
ข้อมูลทางคลินิก
ชื่อทางการค้า	Ventolin, Proventil, และอื่น ๆ
AHFS/Drugs.com	โมโนกราฟ
MedlinePlus	a607004
ข้อมูลทะเบียนยา	TH Ya&You: Albuterol US DailyMed: Albuterol US FDA: Albuterol
ระดับความเสี่ยงต่อทารกในครรภ์	AU: A
ช่องทางการรับยา	ทางปาก, ทางการหายใจ, IV
ประเภทยา	ยารักษาโรคหอบหืด
รหัส ATC	R03AC02 (WHO) R03CC02 R03AK04 R03AK13 R03AL02
กฏหมาย
สถานะตามกฏหมาย	AU: S3/S4 CA: ℞-only UK: POM (Prescription only) US: ℞-only
ข้อมูลเภสัชจลนศาสตร์
การเปลี่ยนแปลงยา	ตับ
ระยะเริ่มออกฤทธิ์	<15 นาที (แบบฉีด), <30 นาที (แบบเม็ด)
ครึ่งชีวิตทางชีวภาพ	3.8–6 ชั่วโมง
ระยะเวลาออกฤทธิ์	2–6 ชั่วโมง
การขับออก	ไต
ตัวบ่งชี้
ชื่อตามระบบ IUPAC (RS)-4-[2-(tert-Butylamino)-1-hydroxyethyl]-2-(hydroxymethyl)phenol
เลขทะเบียน CAS	18559-94-9[CAS]
PubChem CID	2083
IUPHAR/BPS	558
DrugBank	DB01001  7
ChemSpider	1999  7
UNII	QF8SVZ843E
KEGG	D02147  7
ChEBI	CHEBI:2549  7
ChEMBL	CHEMBL714  7
ECHA InfoCard	100.038.552
ข้อมูลทางกายภาพและเคมี
สูตร	C13H21NO3
มวลต่อโมล	239.311 กรัม/โมล
แบบจำลอง 3D (JSmol)	Interactive image
ไครัลลิตี	สารผสมราซีมิก
SMILES OCc1cc(ccc1O)C(O)CNC(C)(C)C
InChI InChI=1S/C13H21NO3/c1-13(2,3)14-7-12(17)9-4-5-11(16)10(6-9)8-15/h4-6,12,14-17H,7-8H2,1-3H3  7 Key:NDAUXUAQIAJITI-UHFFFAOYSA-N  7
7 7 (what is this?)  (verify)
สารานุกรมเภสัชกรรม

ซัลบูทามอล (Salbutamol) หรือ อัลบูเทอรอล (Albuterol) หรือชื่อทางการค้าคือ เว็นโทลิน (Ventolin) เป็นยาประเภทสารขยายหลอดลม ใช้เพื่อรักษาโรคหืดและโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง (COPD) นอกจากนี้ยังอาจใช้เพื่อรักษาภาวะระดับโพแทสเซียมในเลือดสูง ยาประเภทนี้มักใช้โดยวิธีการสูดดมหรือฉีดพ่นละออง แต่ก็มีแบบที่เป็นเม็ดสำหรับทานและแบบที่ฉีดเข้าหลอดเลือดดำเช่นกัน โดยแบบสูดดมจะออกฤทธิ์ภายใน 15 นาทีและคงฤทธิ์ได้ตั้งแต่ 2 ถึง 6 ชั่วโมง

การใช้ซัลบูทามอลอาจก่อให้เกิดอาการข้างเคียง อาการข้างเคียงทั่วไปได้แก่ เวียนศีรษะ, ปวดศีรษะ, อัตราชีพจรเร็ว และรู้สึกกระวนกระวาย ส่วนอาการข้างเคียงแบบรุนแรงได้แก่ การบีบเกร็งของหลอดลมเฉียบพลัน, อัตราชีพจรไม่สม่ำเสมอ และระดับโพแทสเซียมในเลือดต่ำ ยาชนิดนี้สามารถใช้ในระหว่างตั้งครรภ์และให้นมบุตรได้ แต่เพื่อความปลอดภัยควรงดใช้หรือใช้ในปริมาณน้อย ราคาขายส่งยาชนิดนี้ในประเทศกำลังพัฒนา ณ ปี ค.ศ. 2014 อยู่ที่ 1.12–2.64 ดอลลาร์สหรัฐต่อ 200 โดส

การใช้ทางการแพทย์

โดยทั่วไปแล้วซัลบูทามอล จะใช้ในการรักษาภาวะหลอดลมหดเกร็ง (เนื่องจากสาเหตุใด ๆ เช่นอาการหอบหืดจากภูมิแพ้ หรืออาการที่เกิดจากการออกกำลังกาย) และใช้ในการรักษาโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง นอกจากนี้ยังเป็นหนึ่งในยาสามัญที่สุดที่ใช้ในการช่วยหายใจ (ยาขยายหลอดลมระยะสั้นเพื่อบรรเทาอาการหอบหืด)

ในฐานะที่เป็นยากลุ่มเบตาทูอะโกนิสต์ (β₂ agonist) ซัลบูทามอลยังใช้ในทางสูติศาสตร์อีกด้วย การให้ซัลบูทามอลทางหลอดเลือดดำสามารถใช้เป็นยาระงับการหดรัดตัวของมดลูก (tocolytic) เพื่อชะลอการคลอดก่อนกำหนด แม้ว่าจะเป็นที่นิยมใช้แทนยา เช่น อะโทซิบาน (atosiban) และริโทดรีน (ritodrine) แต่ต่อมาได้ถูกแทนที่เป็นส่วนใหญ่ด้วยไนเฟดิปีน (nifedipine) ที่เป็นแคลเซียมแชนแนลบล็อกเกอร์ ซึ่งมีประสิทธิภาพมากกว่าและออกฤทธิ์ยับยั้งได้ดีกว่า

มีการใช้ซัลบูทามอล ในการรักษาภาวะโพแทสเซียมสูงเฉียบพลัน จากการช่วยกระตุ้นการไหลเวียนของโพแทสเซียมเข้าสู่เซลล์ ทำให้โพแทสเซียมในเลือดลดลง

การใช้ในสัตว์

ความเป็นพิษต่ำของซัลบูทามอล ทำให้ปลอดภัยสำหรับสัตว์อื่น ๆ จึงเป็นทางเลือกในการรักษาภาวะทางเดินหายใจอุดกั้นเฉียบพลันในสายพันธุ์ส่วนใหญ่ โดยมักใช้รักษาอาการหดเกร็งของหลอดลมหรืออาการไอในแมวและสุนัข และใช้เป็นยาขยายหลอดลมในม้าที่มีอาการกำเริบของภาวะอุดกั้นทางเดินหายใจเรื้อรัง นอกจากนี้ยังสามารถใช้ในกรณีฉุกเฉินเพื่อรักษาแมวที่มีอาการของโรคหืดได้

ผลกระทบที่เป็นพิษต้องใช้ในปริมาณที่สูงมาก ซึ่งการใช้ยาเกินขนาดส่วนใหญ่เกิดจากการที่สุนัขแทะและเจาะขวดยาสูดพ่นหรือยาพ่นฝอยละออง