สารภูมิต้านทานโมโนโคลน

ผังแสดงวิธีการผลิตสารภูมิต้านทานโมโนโคลน

สารภูมิต้านทานโมโนโคลน หรือ สารภูมิต้านทานจากโคลนของเซลล์เดียว (อังกฤษ: monoclonal antibody ตัวย่อ mAb, moAb) เป็นสารภูมิต้านทานที่ผลิตโดยเซลล์ภูมิคุ้มกันเหมือน ๆ กันที่เป็นโคลนของเซลล์บรรพบุรุษตัวเดียว สารเช่นนี้อาจมีสัมพรรคภาพแบบพันธะเดี่ยว/มีเวเลนซีเดียว คือมันจะจับกับ epitope ซึ่งก็คือส่วนแอนติเจนที่สารภูมิต้านทานรู้จักแบบเดียว เทียบกับสารภูมิต้านทานโพลีโคลน (polyclonal antibodies) ที่สามารถจับกับ epitope หลายอย่างและปกติจะผลิตโดยใช้สายพันธุ์ของเซลล์พลาสมา (คือ เซลล์ภูมิคุ้มกันที่หลั่งสารภูมิต้านทาน) หลายสายพันธุ์ สารภูมิต้านทานโมโนโคลนจำเพาะสองเป้าหมาย (Bispecific monoclonal antibodies) ก็สามารถสร้างขึ้นด้วยเช่นกัน โดยเพิ่มเป้าหมายการรักษาของสารภูมิต้านทานโมโนโคลนชนิดเดียวให้เป็น epitope สองส่วน

ไม่ว่าจะเป็นสารอะไรก็ตาม ก็สามารถผลิตสารภูมิต้านทานโมโนโคลนที่จับกับสารนั้นโดยเฉพาะ ๆ ซึ่งสามารถใช้ตรวจจับหรือทำสารนั้นให้บริสุทธิ์ นี่ได้กลายเป็นเครื่องมือสำคัญในสาขาเคมีชีวภาพ จุลชีววิทยา และการแพทย์ เมื่อใช้เป็นยา ชื่อยาแบบไม่มีเจ้าของจะยุติด้วยคำเติมท้ายคือ mab (เช่น bevacizumab) และผู้ชำนาญการในด้านการรักษาทางภูมิคุ้มกัน (immunotherapy) จะใช้ mab เป็นชื่อย่อยาประเภทนี้