อาการกลัวเลขสิบสาม (อังกฤษ: triskaidekaphobia) คืออาการกลัวในการพบเห็นจำนวน 13 และหลีกเลี่ยงที่จะใช้มัน ซึ่งเป็นความเชื่องมงายชนิดหนึ่งและเกี่ยวข้องกับอาการกลัวจำเพาะวันศุกร์ที่สิบสาม ศัพท์คำนี้มีการใช้เป็นครั้งแรกโดย อิซาดอร์ คอเรียต ในหนังสือ แอบนอร์มัล ไซคอลอจี (จิตวิทยาผิดปรกติ)
จุดเริ่มต้น
มีเรื่องปรัมปราเรื่องหนึ่งว่า การอ้างถึงแรกสุดที่บอกว่าเลขสิบสามเป็นเลขแห่งความโชคร้ายหรือความชั่วร้าย มาจากประมวลกฎหมายฮัมมูราบีของชาวบาบิโลน (ประมาณ 1780 ปีก่อน ค.ศ.) โดยกฎหมายบทที่ 13 หายไป แต่ในข้อเท็จจริง ประมวลกฎหมายฮัมมูราบีมิได้มีการนับเลข การแปลของ แอล.ดับเบิลยู. คิง (ค.ศ. 1910) ที่ปรับปรุงโดยริชาร์ด ฮุกเกอร์ ได้ตกหล่นไปหนึ่งบท ดังนี้
ถ้าผู้ขายเป็นไปตามชะตากรรม[เสียชีวิต] ผู้ซื้อจะได้ชดเชยความเสียหายในกรณีดังกล่าวห้าเท่าจากมรดกของผู้ขาย
การแปลประมวลกฎหมายโดยบุคคลอื่น ๆ ตัวอย่างเช่นโรเบิร์ต ฟรานซิส ฮาร์เปอร์ มีบทที่ 13 รวมอยู่
ประเพณีของชาวคริสต์บางกลุ่มมีความเชื่อเรื่องความโชคร้ายจากอาหารค่ำมื้อสุดท้าย นักบุญยูดาส อิสคาริโอท ผู้ซึ่งทรยศต่อพระเยซูนั่งอยู่ในตำแหน่งที่ 13 ของโต๊ะ อย่างไรก็ตาม คัมภีร์ไบเบิลเองก็มิได้บอกลำดับที่นั่งของเหล่าอัครทูตแต่อย่างใด นอกจากนี้เลขสิบสามก็มิได้เลวร้ายไปทั้งหมดในประเพณีจูเดโอ-คริสเตียน ตัวอย่างเช่น คุณลักษณะของพระเป็นเจ้า (Thirteen Attributes of Mercy) ได้แจกแจงไว้ในโทราห์ (อพยพ 34:6–7) โบสถ์คริสต์สมัยใหม่บางแห่งก็ใช้คุณลักษณะของพระเป็นเจ้าทั้งสิบสามข้อในบทเทศน์
อาการกลัวเลขสิบสามก็มีผลกระทบต่อชาวไวกิง คือเชื่อว่าโลกิจากเทพปกรณัมนอร์สเป็นเทพองค์ที่ 13 กล่าวโดยละเอียดก็คือ โลกิถูกเชื่อว่าเป็นผู้วางแผนสังหารบัลเดอร์ และเป็นแขกคนที่ 13 ที่มาร่วมงานศพ อาจเป็นได้ว่าสิ่งนี้ทำให้เกิดความเชื่องมงายที่ว่า ถ้ามีคน 13 คนอยู่รวมกัน หนึ่งคนในกลุ่มนั้นจะเสียชีวิตในปีหน้า ประเพณีนอร์สอีกอย่างหนึ่งเกี่ยวข้องกับเรื่องปรัมปราของนอร์นา-เกสต์ (Norna-Gests þáttr) คือเมื่อนอร์น (norn) สามตนปรากฏขึ้นในงานฉลองวันเกิดของนอร์นา-เกสต์โดยไม่ได้รับเชิญ ทำให้จำนวนแขกเพิ่มขึ้นจาก 10 คนเป็น 13 คน นอร์นเหล่านั้นได้สาปให้ทารกมีอายุขัยผูกกับเทียนไขเวทย์ที่พวกนางมอบให้เป็นของขวัญ
ชาวเปอร์เซียโบราณเชื่อว่ากลุ่มดาวสิบสองราศีเป็นผู้ควบคุมเดือนต่าง ๆ ของปี และแต่ละราศีก็มีอิทธิพลต่อโลกเป็นเวลาหนึ่งพันปีหลังจากสิ้นสุดหายนะที่ฟ้าดินถล่มทลาย ด้วยเหตุนั้นจึงทำให้เลข 13 ถูกบ่งบอกว่าเป็นหายนะ และเป็นเหตุผลที่ทำให้ชาวเปอร์เซียต้องออกจากบ้านเพื่อหลีกเลี่ยงความโชคร้ายในวันที่ 13 ของปฏิทินเปอร์เซีย ซึ่งตามประเพณีเรียกว่า ซิซดาฮ์เบดัร (เปอร์เซีย: سیزدهبهدر)
อาการกลัวอื่น ๆ ที่คล้ายกัน
- อาการกลัวเลข 666 และ 616 ดูเพิ่มที่ เลขแห่งสัตว์ร้าย (Number of the Beast)
- อาการกลัวเลขสี่ หลายประเทศในเอเชียตะวันออกและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เช่น จีน ไต้หวัน สิงคโปร์ มาเลเซีย ญี่ปุ่น เกาหลี เวียดนาม อาคารโดยทั่วไปซึ่งพบได้ไม่ยากอย่างเช่น สำนักงาน อะพาร์ตเมนต์ โรงแรม เป็นต้น จะไม่มีชั้นที่มีเลข 4 ซึ่งหมายรวมถึงชั้น 14, 24, ฯลฯ ด้วย และโนเกีย ผู้ผลิตโทรศัพท์มือถือจากฟินแลนด์ รุ่นตัวเลขสี่หลัก ไม่มีเลข 4 อยู่เลย จุดเริ่มต้นมาจากภาษาจีนคำว่า "สี่" (四 ซื่อ) ออกเสียงคล้ายกับคำว่า "ตาย" (死 สื่อ)
- อาการกลัวเลขสิบเจ็ด หมายความว่า 17 เป็นเลขแห่งความโชคร้ายในอิตาลี อาจเป็นเพราะเลขโรมันของ 17 คือ XVII ซึ่งสามารถเรียงใหม่เป็น VIXI ในภาษาละตินแปลว่า "ฉันเคยมีชีวิต" ซึ่งสามารถเกลื่อนไปเป็น "ฉันตายแล้ว"
- อาการกลัววันศุกร์ที่สิบสาม วันศุกร์ที่สิบสามถือว่าเป็นวันแห่งความโชคร้ายในวัฒนธรรมตะวันตก ประเทศโรมาเนีย กรีซ และบางพื้นที่ของสเปนและละตินอเมริกา ก็ถือว่าวันอังคารที่สิบสามก็โชคร้ายด้วย
- คำสาปแห่งสามสิบเก้า เป็นความเชื่อในบางพื้นที่ของอัฟกานิสถานว่า 39 (สามเท่าของ 13) ต้องคำสาปหรือเป็นตราบาปแห่งความละอาย
- Lachenmeyer, Nathaniel (2004). 13: The Story of the World's Most Popular Superstition. New York: ISBN 1-56858-306-0.
- Havil, Julian (2007). Nonplussed: Mathematical Proof of Implausible Ideas (Hardcover). Princeton University Press. p. 152. ISBN 0-691-12056-0.
- O'Neil, Daniel (2008). "Fear of 13: Tales over dinner."
- Coriat, I.H. (1910). "Abnormal Psychology", p. 319, published in, Moffat, Yard and company (New York). Library of Congress Control No. 10011167.
แหล่งข้อมูลอื่น
 |
คอมมอนส์ มีภาพและสื่อเกี่ยวกับ: อาการกลัวเลขสิบสาม |
- 'Unlucky' airline logo grounded BBC, 21 February 2007
- Would you buy a number 13 house? BBC Magazine, Friday, 12 December 2008
- Triskaidekaphobia on MathWorld
- Who's Afraid Of Friday The 13th? on NPR