อาหารทางการแพทย์ (อังกฤษ: medical food) คืออาหารสูตรพิเศษสำหรับการจัดการด้านอาหารของผู้ป่วยที่มีความต้องการทางโภชนาการเฉพาะซึ่งไม่สามารถได้รับโดยการรับประทานอาหารตามปกติเพียงอย่างเดียว ในสหรัฐ มีการกำหนดคำนิยามไว้ในรัฐบัญญัติยากำพร้า (Orphan Drug Act) โดยองค์การอาหารและยาสหรัฐซึ่งแก้ไขในปี ค.ศ. 1988 และอยู่ภายใต้ข้อกำหนดฉลากอาหารและความปลอดภัยทั่วไปของกฎหมายอาหาร ยา และเครื่องสำอาง (Federal Food, Drug, and Cosmetic Act) ของรัฐบาลสหรัฐ ส่วนในยุโรป องค์การความปลอดภัยอาหารยุโรป (European Food Safety Authority) ได้กำหนดคำจำกัดความของ "อาหารเพื่อวัตถุประสงค์ทางการแพทย์พิเศษ" (Foods for Special Medical Purposes, FSMPs) ในปี ค.ศ. 2015
คำนิยาม
อาหารทางการแพทย์ซึ่งคำนิยามในยุโรประบุว่าเป็น "อาหารเพื่อวัตถุประสงค์พิเศษทางการแพทย์" จะแตกต่างจากความหมายที่มีขอบเขตกว้างกว่าของอาหารพิเศษประเภทอื่น ซึ่งเป็นอาหารแบบปรกติที่มีการกล่าวอ้างด้านสุขภาพหรือเป็นผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร
เพื่อให้ได้รับการพิจารณาว่าเป็นอาหารทางการแพทย์ อย่างน้อยที่สุดผลิตภัณฑ์ต้องมีคุณสมบัติดังนี้
- เป็นอาหารสำหรับรับประทานทางปากหรือให้ทางสายให้อาหาร (nasogastric tube)
- ได้รับการติดฉลากสำหรับการจัดการอาหารสำหรับข้อบ่งชี้ทางการแพทย์ โรคหรือสภาวะที่เฉพาะเจาะจง ซึ่งมีความต้องการทางโภชนาการที่เฉพาะ
- มีวัตถุประสงค์เพื่อใช้ภายใต้การดูแลของแพทย์
อาหารทางการแพทย์แบ่งออกได้เป็นประเภทต่าง ๆ คือ สูตรที่มีสารอาหารครบถ้วน, สูตรที่มีสารอาหารไม่ครบถ้วน, สูตรสำหรับผู้มีความผิดปกติของการเผาผลาญ และผลิตภัณฑ์ให้สารน้ำทางปาก
ข้อบังคับ
สหรัฐ
อาหารทางการแพทย์ได้รับการควบคุมโดยองค์การอาหารและยาสหรัฐภายใต้รัฐบัญญัติอาหาร ยา และเครื่องสำอาง (Federal Food, Drug, and Cosmetic Act) ในประมวลกฎหมายแห่งสหพันธรัฐ ลักษณะ 21 มาตรา 101.9(j)(8)
คำว่า อาหารทางการแพทย์ ตามที่กำหนดไว้ในมาตรา 5(b) ของรัฐบัญญัติยากำพร้า (Orphan Drug Act) ในประมวลกฎหมายสหรัฐ ลักษณะ 21 มาตรา 360ee(b)(3) คือ "อาหารที่จัดทำขึ้นเพื่อบริโภคหรือป้อนเข้าสู่ร่างกายภายใต้การดูแลของแพทย์ ซึ่งมีไว้สำหรับการจัดการอาหารที่เฉพาะเจาะจงสำหรับโรคหรือสภาวะต่าง ๆ ซึ่งความต้องการทางโภชนาการเฉพาะนั้นขึ้นอยู่กับหลักการทางวิทยาศาสตร์ที่ได้รับการยอมรับ โดยการประเมินทางการแพทย์"
อาหารทางการแพทย์ไม่จำเป็นต้องผ่านการตรวจสอบหรืออนุมัติก่อนวางตลาดจากองค์การอาหารและยา นอกจากนี้ยังได้รับการยกเว้นจากข้อกำหนดการติดฉลากสำหรับการระบุข้อมูลด้านสุขภาพและการระบุรายการสารอาหารที่เป็นส่วนประกอบภายใต้รัฐบัญญัติการติดฉลากโภชนาการและการให้การศึกษา ค.ศ. 1990 ในปี ค.ศ. 2016 องค์การอาหารและยาสหรัฐได้เผยแพร่ คำแนะนำสำหรับอุตสาหกรรม: คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับอาหารทางการแพทย์ ฉบับพิมพ์ครั้งที่สอง ซึ่งมีคำจำกัดความและข้อกำหนดการติดฉลากรวมอยู่ด้วย
ดูเพิ่ม
แหล่งข้อมูลอื่น
- "Regulation of Medical Foods" (PDF). FDA. มีนาคม 2012.