อุทยานธรณี (อังกฤษ: geopark) คือ พื้นที่ต่อเนื่องที่ได้รับการคุ้มครองขั้นสูงและกำหนดให้เป็นมรดกทางธรณีวิทยาภายใต้แนวทางของความยั่งยืนและส่งเสริมความเป็นอยู่ทางเศรษฐกิจของผู้คนที่อาศัยอยู่ในพื้นที่ ประกอบด้วยอุทยานธรณีโลก (global geopark) และอุทยานธรณีแห่งชาติ (national geopark)
แนวคิด
ยูเนสโกกำหนดนิยามของ อุทยานธรณีโลก คือ พื้นที่ต่อเนื่องที่ถือเป็นมรดกทางธรณีวิทยาซึ่งมีความสำคัญในระดับนานาชาติ อุทยานธรณีใช้สถานะของการเป็นมรดกเพื่อส่งเสริมความตระหนักถึงประเด็นทางสังคมภายใต้บริบทของความเป็นพลวัตของดาวเคราะห์ อุทยานธรณีหลายแห่งส่งเสริมความตระหนักถึงภัยทางธรณีวิทยา เช่น ภูเขาไฟ แผ่นดินไหว และสึนามิ รวมถึงช่วยในการจัดเตรียมกลยุทธ์ในการบรรเทาภัยพิบัติร่วมกับชุมชนท้องถิ่น อุทยานธรณีมีการรวบรวมบันทึกของการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศในอดีตและเป็นตัวชี้วัดของการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศในปัจจุบันตลอดจนแสดงให้เห็นถึงแนวทางที่เป็น "วิธีปฏิบัติที่ดีที่สุด" ในการใช้พลังงานทดแทนและกำหนดมาตรฐานที่ดีที่สุดของ "การท่องเที่ยวสีเขียว" อุตสาหกรรมการท่องเที่ยวช่วยในการส่งเสริมอุทยานธรณีภายใต้ความยั่งยืนทางภูมิศาสตร์และใช้ประโยชน์จากแบบจำลองการท่องเที่ยวในการปกป้องรักษาและเพิ่มประสิทธิภาพให้กับลักษณะทางภูมิศาสตร์ของสถานที่
อุทยานธรณียังแสดงให้เห็นถึงการใช้ประโยชน์อย่างยั่งยืนและความต้องการทรัพยากรธรรมชาติไม่ว่าจะเป็นการทำเหมือง การทิ้งร้าง และอิทธิพลจากสิ่งแวดล้อมข้างเคียง ขณะเดียวกันก็ส่งเสริมความเคารพต่อสิ่งแวดล้อมและความสมบูรณ์ของภูมิทัศน์ อุทยานธรณีไม่ได้ถูกยกฐานะตามกฎหมายแม้ว่าแหล่งมรดกสำคัญในเขตอุทยานธรณีจะถูกปกป้องภายใต้กฎหมายท้องถิ่น ภูมิภาค หรือระดับชาติ ความหลากหลายทางธรรมชาติภายใต้แนวคิดของอุทยานธรณีและการส่งเสริมการท่องเที่ยวในอุทยานธรณีมีความแตกต่างจากแบบจำลองอื่น ๆ ของการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน ในความเป็นจริงการส่งเสริมการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนในอุทยานธรณีครอบคลุมคุณลักษณะที่หลากหลายของการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนรวมถึงการท่องเที่ยวเชิงธรณีวิทยา การท่องเที่ยวโดยชุมชน และการท่องเที่ยวในชนบทเชิงบูรณาการ การท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ และการท่องเที่ยวมรดกทางวัฒนธรรม
เครือข่ายระดับโลกและยูเนสโก
เครือข่ายอุทยานธรณีโลก (Global Geoparks Network: GGN) เป็นเครือข่ายภายใต้การสนับสนุนโดยองค์การการศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (ยูเนสโก) โดยจัดตั้งใน ค.ศ. 1998 อย่างไรก็ตามโครงการอุทยานธรณีแห่งชาติและอุทยานธรณีท้องถิ่นอื่น ๆ จำนวนมากไม่ได้อยู่ในเครือข่ายอุทยานธรณีโลก
ยูเนสโกริเริ่มแนวคิดเกี่ยวกับอุทยานธรณีจากการทราบถึงความจำเป็นในการร่างกฎหมายนานาชาติซึ่งตระหนักถึงที่ตั้งอันเป็นตัวแทนของจุดสนใจทางวิทยาศาสตร์โลก เครือข่ายอุทยานธรณีโลกมีจุดมุ่งหมายในการเสริมสร้างมูลค่าให้กับที่ตั้ง ขณะเดียวกันก็เพิ่มการจ้างงานและส่งเสริมการพัฒนาเศรษฐกิจในระดับภูมิภาค เครือข่ายอุทยานธรณีโลกทำงานร่วมกับศูนย์มรดกโลกของยูเนสโกและโครงการมนุษย์กับชีวภาค (Man and the Biosphere: MAB) อันเป็นเครือข่ายระดับโลกของเขตอนุรักษ์ชีวภาค
คุณสมบัติ
ยูเนสโกได้ระบุถึงคุณสมบัติของอุทยานธรณีที่จะเข้าร่วมในเครือข่ายอุทยานธรณีโลก ประกอบด้วยดังนี้
- มีแผนการจัดการที่ได้รับการออกแบบเพื่อสนับสนุนการพัฒนาทางเศรษฐสังคมอย่างยั่งยืนบนพื้นฐานของการท่องเที่ยวเชิงธรณี
- มีวิธีการทีแสดงให้เห็นถึงการอนุรักษ์และเสริมสร้างมรดกทางธรณีวิทยาและเพิ่มช่องทางสำหรับการเรียนการสอนทางธรณีศาสตร์และประเด็นด้านสิ่งแวดล้อมให้กว้างขึ้น
- มีการร่วมมือกันจากหน่วยงานของรัฐ ชุมชนท้องถิ่น และเอกชนที่ให้ความสนใจ ซึ่งแสดงให้เห็นถึงขั้นตอนการปฏิบัติที่ดีที่สุดในการอนุรักษ์มรดกโลกและบูรณาการเข้ากับยุทธศาสตร์การพัฒนาอย่างยั่งยืน
สมาชิกของเครือข่ายอุทยานธรณีโลก
ดูเพิ่ม
- การท่องเที่ยวเชิงธรณี
- เครือข่ายอุทยานธรณีโลก
- เครือข่ายอุทยานธรณีเอเชียแปซิฟิก
- เครือข่ายอุทยานธรณียุโรป
- รายชื่ออุทยานธรณีแห่งชาติ
แหล่งข้อมูลอื่น
 |
คอมมอนส์ มีภาพและสื่อเกี่ยวกับ: อุทยานธรณี |