เรือพยาบาล (อังกฤษ: hospital ship) เป็นเรือกำปั่นที่ได้รับมอบหมายให้ทำหน้าที่หลักในฐานะสถานการรักษาทางการแพทย์หรือโรงพยาบาลที่ลอยอยู่บนน้ำ ส่วนใหญ่ดำเนินการโดยกองกำลังการทหาร (ส่วนใหญ่เป็นกองทัพเรือ) ในหลาย ๆ ประเทศ เนื่องจากมีวัตถุประสงค์เพื่อใช้ในเขตสงคราม หรือใกล้เขตสงคราม ในคริสต์ศตวรรษที่สิบเก้า เรือรบสำรองได้รับการนำมาใช้เป็นโรงพยาบาลจอดเทียบสำหรับลูกเรือ
อนุสัญญาเจนีวาฉบับที่สองห้ามมิให้มีการโจมตีทางทหารต่อเรือพยาบาล แม้ว่ากองกำลังคู่สงครามจะมีสิทธิในการตรวจสอบ และอาจนำผู้ป่วยที่บาดเจ็บฝ่ายศัตรูมาเป็นเชลยศึก
ประวัติ
ตัวอย่างตอนต้น
เรือพยาบาลอาจมีอยู่ในสมัยโบราณ กองทัพเรือเอเธนส์มีเรือชื่อเธราเปีย และกองทัพเรือโรมันมีเรือชื่ออาเอสกูลาปีอุส โดยชื่อของพวกมันบ่งบอกว่าพวกมันอาจเป็นเรือพยาบาล
เรือพยาบาลอังกฤษที่เก่าแก่ที่สุดอาจเป็นเรือกูดวิล ซึ่งมาพร้อมกับกองเรือรบราชนาวีในทะเลเมดิเตอร์เรเนียนเมื่อ ค.ศ. 1608 และได้รับการนำมาใช้เป็นโรงผู้ป่วยที่ส่งขึ้นมาจากเรือลำอื่น ๆ อย่างไรก็ตามการทดลองดูแลรักษาทางการแพทย์นี้ไม่ยืนนาน เนื่องด้วยกูดวิลได้รับมอบหมายให้ทำงานอื่น ๆ ภายในหนึ่งปี และเครื่องประกอบของผู้พักฟื้นก็ถูกทิ้งไว้ที่ท่าเรือที่ใกล้ที่สุด มันไม่ใช่เรือพยาบาลจนกระทั่งกลางคริสต์ศตวรรษที่ที่สิบเจ็ดว่าเรือราชนาวีลำใดได้รับการกำหนดอย่างเป็นทางการในฐานะเรือพยาบาล แล้วมีเพียงสองลำเท่านั้นตลอดทั้งกองเรือ เรือเหล่านี้เป็นทั้งเรือสินค้าที่ได้รับการว่าจ้าง หรือเรือรบหลักซิกท์เรตที่ค่อนข้างเก่า โดยนำผนังที่แบ่งเรือภายในออกเพื่อสร้างห้องเพิ่มเติม รวมถึงทางกราบซ้ายเพิ่มเติมตัดผ่านดาดฟ้าเรือและตัวเรือเพื่อเพิ่มการระบายอากาศภายใน
นอกจากลูกเรือเดินเรือแล้ว เรือพยาบาลในคริสต์ศตวรรษที่สิบเจ็ดเหล่านี้ยังมีศัลยแพทย์และเพื่อนร่วมทีมศัลยแพทย์อีกสี่คน ส่วนปัญหามาตรฐานของเวชภัณฑ์ ได้แก่ ผ้าพันแผล, สบู่, เข็ม และหม้อนอน ผู้ป่วยได้รับการเสนอเตียงหรือพรมเพื่อพักผ่อน และได้รับผ้าปูที่นอนที่สะอาด เรือของโรงพยาบาลในระยะแรกเหล่านี้มีไว้สำหรับการดูแลผู้ป่วยมากกว่าคนบาดเจ็บ โดยผู้ป่วยจะถูกกักกันตามอาการและผู้ติดเชื้อที่ถูกกักกันจากประชากรทั่วไปหลังแผ่นผ้าใบ ส่วนคุณภาพของอาหารแย่มาก ในช่วงคริสต์ทศวรรษ 1690 ศัลยแพทย์บนเรือสยามได้บ่นว่าเนื้ออยู่ในสภาพการเน่าสลายขั้นสูง และขนมปังแข็งมากจนลอกหนังออกจากปากของผู้ป่วย
เรือพยาบาลยังใช้สำหรับการรักษาทหารที่ได้รับบาดเจ็บที่ต่อสู้บนบก ตัวอย่างแรกเริ่มคือระหว่างปฏิบัติการของอังกฤษเพื่ออพยพแทนเจียร์ของอังกฤษใน ค.ศ. 1683 บันทึกการอพยพครั้งนี้เขียนโดยซามูเอล พีพส์ ผู้เห็นเหตุการณ์ ความกังวลหลักประการหนึ่งคือการอพยพทหารที่ป่วย "และครอบครัวจำนวนมาก รวมถึงผลกระทบที่จะต้องถูกปลด" เรือพยาบาลยูนิตี และเวลคัม ได้แล่นไปอังกฤษเมื่อวันที่ 18 ตุลาคม ค.ศ. 1683 โดยมีทหารทุพพลภาพ 114 นาย และเด็ก 104 คนเดินทางถึงเดอะดาวส์ในวันที่ 14 ธันวาคม ค.ศ. 1683
จำนวนบุคลากรทางการแพทย์บนเรือพยาบาลราชนาวีเพิ่มขึ้นอย่างช้า ๆ โดยมีกฎข้อบังคับที่ออกใน ค.ศ. 1703 กำหนดให้เรือแต่ละลำต้องบรรทุกกะลาสีเรือปีแรกหกคนเพื่อทำหน้าที่ผู้ช่วยผ่าตัด และหญิงรับจ้างซักผ้าสี่คน ครั้นปี ค.ศ. 1705 ได้มีการแก้ไขเพิ่มเติมสำหรับพยาบาลชายอีกห้าคน และข้อกำหนดจากยุคนั้นชี้ให้เห็นว่าจำนวนผ้าปูที่นอนต่อผู้ป่วยเพิ่มขึ้นจากหนึ่งเป็นสองคู่ ส่วนในวันที่ 8 ธันวาคม ค.ศ. 1798 เรือหลวงวิกตอรีที่ไม่เหมาะสำหรับประจำการในฐานะเรือรบ ได้รับคำสั่งให้เปลี่ยนเป็นเรือพยาบาลเพื่อกักขังเชลยศึกชาวฝรั่งเศสและสเปนที่บาดเจ็บ ตามที่เอ็ดเวิร์ด ฮัสเต็ด ระบุใน ค.ศ. 1798 เรือพยาบาลขนาดใหญ่สองลำ (เรียกอีกอย่างว่าแลซาเรตโต ซึ่งเป็นซากเรือปืนสี่สิบสี่ลำที่เหลือรอด) ถูกจอดอยู่ในอ่าวเล็กฮัลสโตว์ที่เคนต์ โดยอ่าวเล็กดังกล่าวเป็นทางเข้าจากแม่น้ำเมดเวย์และแม่น้ำเทมส์ ลูกเรือของเรือเหล่านี้เฝ้าดูเรือที่มาถึงอังกฤษ ซึ่งถูกบังคับให้อยู่ในลำห้วยภายใต้การกักด่าน เพื่อป้องกันประเทศจากโรคติดเชื้อรวมถึงกาฬโรค
ตั้งแต่ ค.ศ. 1821 ถึง ค.ศ. 1870 สมาคมโรงพยาบาลลูกเรือได้ให้บริการเรือหลวงแกรมปัส, เรือหลวงเดรดนอต และเรือหลวงแคลิโดเนีย (ภายหลังเปลี่ยนชื่อเป็นเดรดนอต) ในฐานะเรือพยาบาลต่อเนื่องที่จอดอยู่ ณ เดตเฟิร์ด ในลอนดอน ส่วนใน ค.ศ. 1866 เรือหลวงแฮมาไดรแอดได้จอดอยู่ในคาร์ดิฟฟ์ในฐานะโรงพยาบาลของลูกเรือ ซึ่งแทนที่ใน ค.ศ. 1905 โดยโรงพยาบาลของลูกเรือรอยัลแฮมาไดรแอด และเรือรบสำรองอื่น ๆ ได้รับการนำมาใช้เป็นโรงพยาบาลสำหรับนักโทษและเชลยศึก
เรือพยาบาลสมัยใหม่
การจัดตั้งการใช้เรือพยาบาลโดยราชนาวีเกิดขึ้นในช่วงครึ่งแรกของคริสต์ศตวรรษที่สิบเก้า ตามมาตรฐานของข้อกำหนดทางการแพทย์ที่มีอยู่ในขณะนั้นสำหรับทหารที่กำลังพักฟื้น เรือพยาบาลโดยทั่วไปแล้วเหนือกว่าในด้านมาตรฐานการบริการและการสุขาภิบาล ในช่วงสงครามไครเมียในคริสต์ทศวรรษ 1850 เรือพยาบาลสมัยใหม่เริ่มปรากฏขึ้น โรงพยาบาลทหารแห่งเดียวที่กองกำลังสหราชอาณาจักรต่อสู้บนคาบสมุทรไครเมียอยู่ที่สกูทารีใกล้ช่องแคบบอสพอรัส ซึ่งในระหว่างการล้อมเซวัสโตปอล กองทหารที่ได้รับบาดเจ็บเกือบ 15,000 นายได้รับการส่งมาจากท่าเรือที่บาลาคลาวาโดยกองเรือพยาบาลที่ได้รับการดัดแปลง
เรือลำแรกที่ติดตั้งการอำนวยความสะดวกในการรักษาพยาบาลแท้จริงคือเรือกลไฟ เอชเอ็มเอส เมลเบิร์น และเอชเอ็มเอส มอริเชียส ซึ่งจัดคณะทำงานโดยเหล่าเจ้าหน้าที่ทางการแพทย์ และให้บริการแก่คณะเดินทางของสหราชอาณาจักรไปยังจีนใน ค.ศ. 1860 เรือดังกล่าวเอื้ออำนวยที่ค่อนข้างกว้างขวางสำหรับผู้ป่วย และติดตั้งห้องผ่าตัด ส่วนเรือพยาบาลลำแรกอีกลำคือยูเอสเอส เรดโรเวอร์ ในคริสต์ทศวรรษ 1860 ซึ่งช่วยเหลือทหารที่บาดเจ็บของทั้งสองฝ่ายในช่วงสงครามกลางเมืองอเมริกา
ในช่วงสงครามรัสเซีย-ตุรกี (ค.ศ. 1877–1878) กาชาดสหราชอาณาจักรได้จัดหาเรือโครงเหล็กพร้อมอุปกรณ์การผ่าตัดที่ทันสมัย รวมทั้งคลอโรฟอร์ม และยาชาอื่น ๆ ตลอดจนกรดคาร์บอลิกสำหรับการระงับเชื้อ เรือที่คล้ายกันนี้ได้ติดตามการบุกครองอียิปต์ของสหราชอาณาจักรเมื่อ ค.ศ. 1882 และช่วยเหลือบุคลากรชาวอเมริกันในช่วงสงครามสเปน–อเมริกา ค.ศ. 1898
ในช่วงที่โรคฝีดาษระบาดในลอนดอนเมื่อ ค.ศ. 1883 คณะกรรมการสถานสงเคราะห์มหานคร (MAB) ได้เช่าเรือเหมาลำและจัดซื้อต่อมาจากกองทัพเรือสองลำ ได้แก่ เอชเอ็มเอส แอตลัส และเอชเอ็มเอส เอนดีเมียน รวมทั้งเรือโดยสารใบพัดด้านข้างอย่างพีเอส คาสตาเลีย ซึ่งจอดอยู่ในแม่น้ำเทมส์ที่ลองรีช ใกล้ดาร์ตฟอร์ด และยังคงให้บริการจนถึง ค.ศ. 1903
แหล่งข้อมูลอื่น
 |
คอมมอนส์ มีภาพและสื่อเกี่ยวกับ: เรือพยาบาล |