| ตับอ่อนอักเสบเฉียบพลัน (Acute pancreatitis) | |
|---|---|
| |
| บัญชีจำแนกและลิงก์ไปภายนอก | |
| ICD-10 | K85 |
| ICD-9 | 577.0 |
| DiseasesDB | 9539 |
| MedlinePlus | 000287 |
| eMedicine | med/1720 radio/521 |
ตับอ่อนอักเสบเฉียบพลันคือภาวะที่เกิดการอักเสบขึ้นกับตับอ่อน ทำให้มีอาการปวดท้องเฉียบพลันรุนแรง ตับอ่อนเป็นอวัยวะที่อยู่ส่วนหลังของช่องท้องส่วนกลาง ทำหน้าที่ผลิตน้ำย่อยและฮอร์โมนบางชนิด รวมถึงอินซูลินด้วย ตับอ่อนอักเสบส่วนใหญ่เกิดจากนิ่วถุงน้ำดี หรือเกิดจากการกินแอลกอฮอล์ปริมาณปานกลางถึงมากเป็นระยะเวลานาน
ตับอ่อนอักเสบส่วนใหญ่ไม่มีภาวะแทรกซ้อนที่ร้ายแรง ผู้ป่วยส่วนใหญ่สามารถมีอาการกลับเป็นปกติได้ดีเมื่อได้รับการรักษา อย่างไรก็ดีผู้ป่วยบางส่วนจะมีอาการรุนแรง จำเป็นต้องได้รับการดูแลในหออภิบาลผู้ป่วยหนัก สิ่งสำคัญในการให้การดูแลรักษาผู้ป่วยตับอ่อนอักเสบทุกรายคือหาสาเหตุที่ทำให้เกิดตับอ่อนอักเสบในครั้งนี้ และรักษาหากเป็นไปได้ เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดการเป็นซ้ำ
สาเหตุ
สาเหตุที่ทำให้เกิดตับอ่อนอักเสบเฉียบพลันมีได้หลายอย่าง แต่ส่วนใหญ่ (60-75%) เกิดจากนิ่วถุงน้ำดี หรือการดื่มสุรา
ตับอ่อนอักเสบจากนิ่วถุงน้ำดี
ถุงน้ำดีและตับอ่อนใช้ระบบท่อน้ำดีร่วมกัน ดังนั้นนิ่วถุงน้ำดีที่ติดค้างในท่อน้ำดี อาจทำให้เอนไซม์น้ำย่อยที่ผลิตจากตับอ่อนไหลไม่ได้ตามปกติ เกิดการคั่งของน้ำย่อย ทำให้ย่อยตับอ่อนเอง เกิดเป็นตับอ่อนอักเสบขึ้นได้
ตับอ่อนอักเสบจากแอลกอฮอล์
เป็นสาเหตุของตับอ่อนอักเสบเฉียบพลันที่พบบ่อย โดยเฉพาะในกลุ่มที่มีประวัติดื่มสุรามานาน
ตับอ่อนอักเสบจากยา
ยาบางชนิดอาจทำให้เกิดตับอ่อนอักเสบเฉียบพลันได้
ตับอ่อนอักเสบหลังการทำการส่องกล้องแขนงทางเดินน้ำดี (ERCP)
การส่องกล้องแขนงทางเดินน้ำดี (Endoscopic retrograde cholangiopancreatography, ERCP) เป็นหัตถการที่ปกติทำเพื่อประเมินถุงน้ำดีและตับอ่อน ผู้ป่วยที่รับการทำ ERCP ประมาณ 3-5% จะมีตับอ่อนอักเสบตามมาได้ ส่วนใหญ่อาการจะเป็นไม่มาก
โรคทางพันธุกรรม
โรคทางพันธุกรรมบางอย่างอาจทำให้เกิดตับอ่อนอักเสบเฉียบพลันได้ เช่น familial hypertriglyceridemia (ไตรกลีเซอไรด์ในเลือดสูงชนิดถ่ายทอดในครอบครัว) และตับอ่อนอักเสบชนิดกรรมพันธุ์ ส่วนใหญ่พบในเด็กและผู้ใหญ่อายุน้อย
ไม่มีสาเหตุที่อธิบายได้
ผู้ป่วยตับอ่อนอักเสบประมาณ 20% จะตรวจไม่พบโรคที่เป็นสาเหตุ ผู้ป่วยกลุ่มนี้ 3% จะมีอาการกลับเป็นซ้ำได้
อาการ
ผู้ป่วยตับอ่อนอักเสบเฉียบพลันส่วนใหญ่มีอาการปวดท้องต่อเนื่องเฉียบพลันที่บริเวณลิ้นปี่ ซึ่งมีโรคอื่นๆ อีกหลายโรคที่ทำให้มีอาการเช่นเดียวกันนี้ได้ อาการปวดอาจส่งต่อไปด้านข้างไปถึงด้านหลังลักษณะเป็นวงได้ ส่วนใหญ่มีอาการปวดต่อเนื่องกันหลายวัน การก้มตัวไปด้านหน้าแล้วอาจทุเลาอาการปวดได้ ผู้ป่วยบางรายมีอาการปวดท้องเพียงเล็กน้อย และ 5-10% ไม่มีอาการปวดเลย