ถ่านกัมมันต์ (อังกฤษ: activated carbon หรือ activated charcoal) โดยทั่วไปมันเป็นวัสดุที่ประกอบด้วย คาร์บอน ที่ได้จาก ถ่าน ถูกระบุว่าเป็นวัสดุที่มีพื้นที่ผิว สูงมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งความสามารถใน การดูดซับไนโตรเจนมีสูงมาก เพราะว่ามันมีรูเล็กๆ (microporosity) จำนวนมาก และสามารถเพิ่มพลังการดูดซับได้อีกโดยใช้สารเคมีปรับสภาพ
การผลิต
โดยทั่วไปมีกระบวนการผลิตที่แตกต่างกัน 2 วิธีคือ:
- การกระตุ้นทางเคมี (Chemical activation):โดยส่วนใหญ่จะใช้ กรด ผสมเข้ากับวัสดุเริ่มต้นเพื่อที่จะ กัดสิ่งสกปรก (Cauterization) ออกจากรูเล็กๆ วิธีการนี้ยังเป็นที่สงสัยกันอยู่ ตัวอย่างเช่น ว่าอาจจะมีเศษ สังกะสี ตกค้างอยู่ในผลผลิตสุดท้ายได้
- การกระตุ้นด้วยไอน้ำ (Steam activation): วัสดุที่ทำจากคาร์บอนจะถูกผสมกับไอน้ำ และหรือ ก๊าซที่อุณหภูมิสูง เพื่อกระตุ้นมัน วัสดุเริ่มต้นสามารถใช้เป็นวัสดุคาร์บอน (carbonic materials) หลายชนิดเช่น กะลามะพร้าว ไม้ ถ่าน
ถ่านกัมมันต์ ทำให้ใช้ได้ใหม่ (regeneration) โดยการใช้ความร้อน
การใช้ประโยชน์
ถ่านกัมมันต์ ใช้ใน
- การสกัดโลหะ (เช่น ทองคำ)
- ทำน้ำให้บริสุทธ์ (โดยเฉพาะถังเก็บน้ำ(aquarium)ในบ้านเรือน )
- ยา,
- การบำบัดน้ำเสีย(Sewage treatment)
- สารกรอง ก๊าซ และ หน้ากากกรอง ใช้กรองอากาศ