บทบาททางเพศ

ชายและหญิงในอาชีพที่ไม่ได้เป็นไปตามบทบาททางเพศที่สังคมคาดหวัง จากบนซ้ายไปล่างขวา หรือ บนลงล่าง(ในมือถือ) - หมอตำแยชายในออสโล นอร์เวย์, ตำรวจหญิงในอัฟกานิสถาน, หญิงก่อสร้างในหมู่เกาะโซโลมอน และครูอนุบาลชายในโคโลราโดกำลังเล่นอูคูเลเล่

บทบาททางเพศ (อังกฤษ: gender role หรือ sex role) คือบทบาททางสังคม ครอบคลุมทั้งพฤติกรรมและทัศนคติของแต่ละคนที่เชื่อว่าเหมาะสม เป็นที่ยอมรับและน่าชื่นชมโดยใช้เพศสภาพเป็นตัวกำหนด บทบาททางเพศนั้นเน้นแนวคิดของความเป็นผู้หญิงและความเป็นผู้ชาย แม้ว่าจะมีข้อยกเว้นและรูปแบบหลากหลาย ซึ่งอาจแตกต่างไปแล้วแต่วัฒนธรรม

หลายกลุ่มโดยเฉพาะกลุ่มเคลื่อนไหวสิทธิสตรีพยายามเปลี่ยนแปลงบทบาททางเพศนี้ที่พวกเขาเชื่อว่าเป็นการกดขี่หรือไม่ถูกต้อง

ประวัติ

องค์การอนามัยโลกอธิบายความหมายของบทบาททางเพศไว้ว่า เป็นบทบาทที่สังคมกำหนดไว้ว่าเป็นพฤติกกรม การกระทำ และคุณลักษณะที่เหมาะสมกับผู้ชายและผู้หญิง อย่างไรก็ตามยังมีการโต้เถียงกันอยู่ว่าบทบาททางเพศนั้น สังคมเป็นผู้กำหนดมากน้อยแค่ไหนและบทบาทที่สังคมกำหนดนั้นเด็ดขาดหรือเปลี่ยนแปลงได้ เพราะฉะนั้นคำนิยามที่แท้จริงของบทบาททางเพศนั้นยากที่จะอธิบาย

ผู้หญิงไม่มีสิทธิ์ในการออกคะแนนเสียงเลือกตั้งในหลายประเทศในโลกจนกระทั่งศตวรรษที่ 19 หรือ 20 และยังมีหญิงบางส่วนที่ยังไม่มีสิทธิ์จนเข้าศตวรรษที่ 21 ผู้หญิงทั่วโลกยังไม่ได้รับการปกป้องหรืออิสรภาพภายใต้กฎหมาย และผู้ชายที่ถูกมองว่าเป็นคนหาเลี้ยงครอบครัว มักไม่ได้ลาพักเมื่อลูกคลอด(Paternity leave)

อย่างไรก็ตามบทบาททางเพศบางอย่างก็มีผลทางบวกและการไม่มีบทบาททางเพศเหล่านี้อาจเป็นเรื่องยาก แม้บทบาททางเพศอาจถูกใช้เป็นค่านิยมทางเพศที่ไม่ดี บางครั้งก็เป็นประโยชน์ในการกำหนดและตรวจสอบพฤติกรรมที่เป็นที่ยอมรับของสังคม ยิ่งไปกว่านั้นการเติมเต็มบทบาททางเพศนี้ก็เกี่ยวโยงกับการมีความภูมิใจในตนที่มากขึ้นและในทางกลับกัน