ปัญหาปี 2000

ตัวอย่างระบบประมวลผลจากปัญหา Y2K ในวันที่แสดงคือวันที่ 3 มกราคม ค.ศ. 2000 แต่ระบบประมวลผลว่าเป็นวันที่ 3 มกราคม ค.ศ. 1900

ปัญหาปี 2000 บางครั้งเรียกว่า ปัญหาวายทูเค (Y2K problem), บั๊กมิลเลนเนียล (Millennium bug), บั๊กวายทูเค (Y2K bug) หรือ ความผิดพลาดวายทูเค (Y2K glitch หรือ Y2K error) เป็นปัญหาที่เกิดกับระบบเอกสารและการบันทึกข้อมูล ทั้งในแบบดิจิทัล (เกี่ยวกับคอมพิวเตอร์) และระบบอนาล็อก สืบเนื่องมาจากการบันทึกปีคริสต์ศักราชจำนวนสี่หลัก ย่อเหลือเพียงสองหลักท้าย โดยละสองหลักแรก คือ "19" และ "20" ไว้ในฐานที่เข้าใจ

ปัญหาจะเกิดขึ้นเมื่ออุปกรณ์ต่าง ๆ ใช้งานจนถึงหลังเที่ยงคืนของวันที่ 31 ธันวาคม ค.ศ. 1999 และเข้าสู่วันที่ 1 มกราคม ค.ศ. 2000 แต่ระบบกลับเข้าใจว่าเป็น ค.ศ. 1900 ทำให้การทำงานของระบบผิดเพี้ยน

ปัญหานี้ถูกหยิบยกมากล่าวถึงเป็นครั้งแรกในหนังสือชื่อ Computers in Crisis เขียนโดย Jerome และ Marilyn Murray ในปี ค.ศ. 1984 และในเครือข่ายยูสเนต ในปี ค.ศ. 1985 สร้างความตื่นตัวในแวดวงธุรกิจ การธนาคาร การแพทย์ และการทหาร ว่าอาจทำให้ระบบคอมพิวเตอร์ทำงานผิดพลาด อาจทำให้ระบบสาธารณูปโภค เช่น ไฟฟ้า โทรศัพท์ ระบบอาณัติสัญญาณ ถึงขั้นหยุดการทำงาน

ความหมายของคำว่า Y2K

Y2K คือคำย่อของ Year 2000 (Year 2 kilo) ซึ่งหมายถึงปี ค.ศ. 2000 โดย Y ย่อมาจากคำว่า Year (ปี), k (กิโล) เป็นคำอุปสรรคในระบบเอสไอ มีค่าเท่ากับ 10³ หรือ 1000 2k จึงมีค่า 2×1000 เท่ากับ 2000

สาเหตุ

• การเก็บข้อมูลปี ค.ศ. เฉพาะแค่ 2 หลักท้ายแทนที่จะเก็บเต็ม 4 หลักโดยถือว่า 2 หลักหน้าคือ 19 เสมอ เช่น ค.ศ. 1998 จะเก็บแค่เพียง 98 ดังนั้นข้อมูลในระบบจึงมีค่าอยู่ในช่วงระหว่างปี ค.ศ. 1900-1999 เท่านั้น เมื่อถึงปี ค.ศ. 2000 คอมพิวเตอร์ยังคงถือว่า 2 หลักหน้าคือ 19 อยู่เหมือนเดิม เมื่อป้อนปีเป็น 00 ซึ่งหมายถึงปี ค.ศ. 2000 คอมพิวเตอร์ยังคงตีความว่าเป็นปี ค.ศ. 1900 เหมือนเดิม ดังนั้นการคำนวณเกี่ยวกับระยะเวลา เช่น การคำนวณอายุ การคำนวณระยะเวลา การชำระหนี้และการเรียงลำดับข้อมูลจึงผิดพลาดหมด
  
• การคำนวณปีอธิกสุรทิน ไม่ถูกต้องทำให้เดือนกุมภาพันธ์ปี ค.ศ. 2000 มีเพียง 28 วันเท่านั้น ทำให้การคำนวณหาวันที่ในปี (Day of Year) หลังเดือนกุมภาพันธ์ผิดพลาดหมด กฎในการคำนวณปีอธิกสุรทินที่ถูกต้องคือ

1. ปีที่หารด้วย 4 ลงตัวจะเป็นปีอธิกสุรทิน
2. ปีที่หารด้วย 100 ลงตัวจะเป็นและไม่เป็นปีอธิกสุรทิน
3. ปีที่หารด้วย 400 ลงตัวจะเป็นปีอธิกสุรทิน

หากสลับกฎข้อ 2 และกฎข้อ 3 จะทำให้การคำนวณปีอธิกสุรทินของ ปี ค.ศ. 2000 ผิดพลาด

• ช่วงก่อนวันที่ 1 มกราคม ค.ศ. 2000 จะเกิดปัญหา Y2K แต่มีอีกวันที่มีปัญหาคล้ายกันวันที่ 9 กันยายน ค.ศ. 1999 เพราะวันนี้อาจจะมีการเขียนในรูปแบบตัวเลข 9/9/99 ก็จะได้ขัดแย้งกับค่าวันที่ 9999 ที่ใช้บ่อยในการระบุวันที่ทราบ มันจึงเป็นไปได้ว่าโปรแกรมฐานข้อมูลอาจจะทำหน้าที่ในระเบียนที่มีวันที่ไม่รู้จักในวันนั้น ค่อนข้างคล้ายกับนี้คือรหัสสิ้นสุดของแฟ้ม 9999 ที่ใช้ในการเขียนโปรแกรมภาษาที่มีอายุมากกว่า ในขณะที่ความกลัวเกิดขึ้นที่บางโปรแกรมไม่คาดคิดอาจยุติในวันที่ข้อผิดพลาดก็มีแนวโน้มที่จะทำให้ระบบประมวลผลของคอมพิวเตอร์
• การแทนวันและเวลาโดยการนับจากเวลาอ้างอิงในอดีต เช่น ระบบหาตำแหน่งด้วยดาวเทียม (GPS) จะใช้ตัวเลขขนาด 10 บิต (Bits) แทนค่าเวลาเป็นสัปดาห์ นับตั้งแต่เดือนมกราคม 1980 เป็นต้นมา ซึ่งจะแทนค่าได้ 1024 สัปดาห์ และจะ Roll Over ในวันที่ 21 สิงหาคม 1999 ระบบ Unix เก็บวันและเวลาโดยการแทนค่าวินาทีนับตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม 1970 ด้วยตัวเลขขนาด 32 บิต ซึ่งจะ Roll Over ในปี 2038 เป็นต้น

ความผิดพลาดที่มีการบันทึก

ก่อนปี 2000

• วันที่ 1 มกราคม 1999 มิเตอร์ค่าโดยสารของรถแท็กซี่ในประเทศสิงคโปร์ไม่ทํางาน ในขณะที่ประเทศสวีเดนได้รับค่าโดยสารรถแท็กซี่ที่ไม่ถูกต้อง
• วันที่ 28 ธันวาคม 1999 เครื่องรูดบัตร 10,000 เครื่องที่ออกโดย HSBC และผลิตโดย Racal หยุดประมวลผลธุรกรรมบัตรเครดิตและบัตรเดบิต เหตุนี้เกิดขึ้นเฉพาะเครื่องในสหราชอาณาจักร และเป็นผลมาจากเครื่องที่ได้รับการออกแบบเพื่อให้แน่ใจว่าการทำธุรกรรมเสร็จสิ้นภายใน 4 วันทำการ ตั้งแต่วันที่ 28 ธันวาคมถึง 31 ธันวาคม เครื่องจึงตีความวันที่ในอนาคตเป็นในปี 1900 ร้านค้าจึงใช้การทำธุรกรรมในกระดาษจนกระทั่งเครื่องสามารถเริ่มทำงานอีกครั้งในวันที่ 1 มกราคม

1 มกราคม 2000

เมื่อถึงวันที่ 1 มกราคม 2000 มีปัญหาโดยทั่วไปถือว่าเล็กน้อย เหตุการณ์ไม่ได้ส่งผลในเวลาเที่ยงคืนเสมอไป บางโปรแกรมที่ไม่ได้ใช้งานในขณะนั้นจะเกิดปัญหาก็ต่อเมื่อมีการเรียกใช้โปรแกรมเท่านั้น ปัญหาทั้งหมดที่บันทึกไว้ไม่ได้เชื่อมโยงโดยตรงกับการเขียนโปรแกรม Y2K ในเชิงสาเหตุ ความบกพร่องทางเทคโนโลยีที่เล็กน้อยเกิดขึ้นเป็นประจำ

ปัญหาที่มีการรายงาน ได้แก่

• ประเทศออสเตรเลีย เครื่องตรวจตั๋วโดยสารรถบัสใน 2 รัฐไม่สามารถดําเนินการได้
• จังหวัดอิชิกาวะ ประเทศญี่ปุ่น โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ชิกะ รายงานว่าอุปกรณ์ตรวจวัดรังสี ล้มเหลวในไม่กี่วินาทีหลังเที่ยงคืน เจ้าหน้าที่กล่าวว่าไม่มีความเสี่ยงต่อสาธารณะและไม่พบรังสีส่วนเกินที่โรงงาน
• ประเทศญี่ปุ่น เมื่อ 2 นาทีก่อนเที่ยงคืน ผู้ให้บริการโทรคมนาคม Osaka Media Port พบข้อผิดพลาดในส่วนการจัดการวันที่ของเครือข่ายของบริษัท ปัญหาได้รับการแก้ไขภายในเวลา 02:43 น. และไม่มีบริการใดหยุดชะงัก
• ประเทศญี่ปุ่น เอ็นทีที โมบาย คอมมูนิเคชัน เน็ตเวิร์ก (เอ็นทีที โดโคโม) ผู้ให้บริการโทรศัพท์มือถือรายใหญ่ที่สุดของประเทศญี่ปุ่น รายงานว่า โทรศัพท์มือถือบางรุ่นลบข้อความใหม่ที่ได้รับ แทนที่จะเป็นข้อความเก่า เนื่องจากหน่วยความจำเต็ม
• ประเทศเดนมาร์ก ทารกที่เกิดคนแรกเมื่อวันที่ 1 มกราคม ถูกบันทึกว่ามีอายุ 100 ปี
• ประเทศเยอรมนี Deutsche Oper Berlin พนักงานพบว่าระบบบัญชีเงินเดือนถูกตีความในปีใหม่เป็นปี 1900 และได้กําหนดอายุของบุตรของพนักงานด้วยตัวเลขสองหลักสุดท้ายของปีเกิด ทําให้พนักงานถูกระงับเงินอุดหนุนค่าเลี้ยงดูบุตรของรัฐบาลอย่างไม่ถูกต้องในเช็คเงินเดือน เมื่อพนักงานบัญชีตั้งวันที่ใหม่เป็นปี 1999 คอมพิวเตอร์ได้ให้เงินอุดหนุนคืน
• ประเทศฝรั่งเศส บริการพยากรณ์อากาศแห่งชาติ (Météo-France) กล่าวว่าข้อผิดพลาด Y2K ทําให้วันที่บนหน้าเว็บแสดงแผนที่พร้อมพยากรณ์อากาศของวันเสาร์ว่า "01/01/19100"
• เชฟฟีลด์ สหราชอาณาจักร เกิดความผิดพลาด Y2K แต่ไม่พบและแก้ไขจนถึงวันที่ 24 พฤษภาคม ทําให้คอมพิวเตอร์คํานวณอายุของมารดาที่ตั้งครรภ์ผิดพลาด ซึ่งทําให้ผู้ป่วย 154 รายได้รับการประเมินความเสี่ยงที่ไม่ถูกต้องเกี่ยวกับการมีลูกที่มีอาการดาวน์ซินโดรม ผลโดยตรงคือการทําแท้ง 2 ครั้ง และทารกที่เกิดมามีอาการดาวน์ซินโดรม 4 คน มารดาที่ได้รับแจ้งว่าพวกเขาอยู่ในกลุ่มที่มีความเสี่ยงต่ำ
• สหรัฐ หอดูดาวกองทัพเรือสหรัฐ ซึ่งดําเนินการนาฬิกาหลักที่รักษาเวลาอย่างเป็นทางการของประเทศ ได้แสดงวันที่บนเว็บไซต์เป็น "1 Jan 19100"
• สหรัฐ ผลโดยตรงจากความผิดพลาด Y2K ในเวลาเที่ยงคืน คอมพิวเตอร์ที่สถานีควบคุมภาคพื้นดินหยุดประมวลผลข้อมูลจากดาวเทียมสอดแนมไม่ระบุจํานวน กองทัพดําเนินการตามแผนฉุกเฉินภายในเวลา 03:00 น. และซ่อมแซมการทํางานจนปกติทั้งหมดในเวลาประมาณ 2 วัน
• สหรัฐ สล็อตแมชชีน 150 เครื่อง ของดลาแวร์ ลอตเตอรีในราซิโนหยุดทํางาน
• รัฐนิวยอร์ก ร้านวิดีโอแห่งหนึ่งเกิดค่าธรรมเนียมการคืนล่าช้า 91,250 ดอลลาร์สหรัฐ เนื่องจากคอมพิวเตอร์ระบุว่าการเช่าเทปค้างชำระ 100 ปี
• รัฐเทนเนสซี ห้องปฏิบัติการแห่งชาติโอ๊กริดจ์ ระบุว่าความผิดพลาดของ Y2K ทําให้เกิดความผิดปกติที่ไม่ระบุรายละเอียดที่โรงงานอาวุธนิวเคลียร์ ซึ่งได้รับการแก้ไขภายใน 3 ชั่วโมง ไม่พบผู้ได้รับบาดเจ็บในโรงงานและโรงงานยังคงทํางานตามปกติ
• บริษัทบัตรเครดิต วีซาและมาสเตอร์การ์ด รายงานว่าเป็นผลโดยตรงจากความผิดพลาด Y2K เป็นเวลาหลายสัปดาห์หลังจากทบยอดปี ลูกค้าจํานวนเล็กน้อยถูกเรียกเก็บเงินหลายครั้งในการทําธุรกรรม