| ฝิ่นหนาม | |
|---|---|
| |
| การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์ | |
| อาณาจักร: | Plantae |
| ไม่ได้จัดลำดับ: | Angiosperms |
| ไม่ได้จัดลำดับ: | Eudicots |
| อันดับ: | Ranunculales |
| วงศ์: | Papaveraceae |
| สกุล: | Argemone |
| สปีชีส์: | A. mexicana |
| ชื่อทวินาม | |
|
Argemone mexicana L. | |
ฝิ่นหนาม (ชื่อวิทยาศาสตร์: Argemone mexicana; อังกฤษ: Mexican poppy; Mexican prickly poppy; cardo หรือ cardosanto) จัดเป็นดอกป๊อปปี้ชนิดหนึ่งที่พบในเม็กซิโก เป็นพืชที่ทนต่อความแห้งแล้งและดินเสื่อมโทรม มักพบในพื้นที่ถนนตัดใหม่ มียางสีเหลือง ซึ่งเป็นพิษต่อสัตว์ฟันแทะ แต่ชาวอินเดียนแดงพื้นเมืองในเม็กซิโกและสหรัฐฝั่งตะวันตกใช้พืชนี้เป็นยา
องค์ประกอบทางเคมี
เมล็ดของฝิ่นหนามประกอบด้วยน้ำมันรับประทานไม่ได้สีเหลืองอ่อน 22-36% เรียก argemone oil หรือ katkar oil ซึ่งประกอบด้วยอัลคาลอยด์ที่เป็นพิษ ได้แก่ sanguinarine และ dihydrosanguinarine นอกจากนั้น ยังพบอัลคาลอยด์ชนิด quaternary isoquinoline alkaloid อีกสี่ชนิดคือ dehydrocorydalmine jatrorrhizine columbamine และ oxyberberine ที่แยกได้จากพืชทั้งต้นของฝิ่นหนาม เมื่อกรีดฝักจะได้ยางสีเหลืองตามรอยแผล ซึ่งมีเบอเบอรีน และ โพรโทพีน
ความเป็นพิษ
เมล็ดของฝิ่นหนามคล้ายกับเมล็ดของมัสตาร์ด ( Brassica nigra) ทำให้เมล็ดของฝิ่นหนามกลายเป็นสิ่งปลอมปนของเมล็ดมัสตาร์ดได้ ทำให้เกิดความเป็นพิษขึ้น ซึ่งพบเหตุการณ์นี้หลายครั้งใน อินเดีย ฟิจิ แอฟริกาใต้ และประเทศอื่นๆ การเกิดขึ้นครั้งล่าสุด เกิดที่อินเดียเมื่อ พ.ศ. 2541 การปนเปื้อนน้ำมันจากฝิ่นหนามเพียง 1% ทำให้เกิดอาการทางคลินิกได้ ความเป็นพิษของ Katkar oil ทำให้เกิดอาการบวมโดยเฉพาะที่ขา
แพทย์พื้นบ้าน
ชาวเซรีในซาโนรา ประเทศเม็กซิโกใช้ฝิ่นหนามทั้งต้นทั้งสดและแห้ง น้ำที่ได้จากการแช่ใช้ดื่มรักษาอาการปวดไต ช่วยขับรกและทำความสะอาดร่างกายหลังคลอดบุตร เมื่อชาวสเปนมาถึงซาโนราได้นำฝิ่นหนามไปใช้เป็นยาด้วยโดยใช้เป็นยาแก้ปวดและยากล่อมประสาท เมล็ดใช้เป็นยาระบาย ในมาลีใช้รักษามาลาเรีย