มะเค็ด

มะเค็ด
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Plantae
ไม่ได้จัดลำดับ:	Angiosperms
ไม่ได้จัดลำดับ:	Eudicots
ไม่ได้จัดลำดับ:	Asterids
อันดับ:	Gentianales
วงศ์:	Gelsemiaceae
สกุล:	Gelsemium
สปีชีส์:	G.  elegans
ชื่อทวินาม
Gelsemium elegans (Gardner & Chapm.) Benth.

มะเค็ด ก๊กม่วน เพชฌฆาตสีทอง (ชื่อวิทยาศาสตร์: Gelsemium elegans) เป็นพืชสกุล Gelsemium ลักษณะเป็นไม้เถาหรือไม้รอเลื้อย ใบเดี่ยวออกตรงข้าม แผ่นใบรูปไข่แกมรูปใบหอก กว้าง 1–5 เซนติเมตร ยาว 5–6 เซนติเมตร ปลายใบแหลม โคนใบสอบหรือมน ขอบใบเรียบ ดอกออกเป็นช่อกระจุกแยกแขนงตามปลายกิ่ง ยาวได้ถึง 12 เซนติเมตร โคนช่อดอกและโคนดอกมีใบประดับเล็ก ๆ ดอกสีเหลืองหรือสีเหลืองอมส้ม กลีบเลี้ยงรูปไข่ 5 กลีบ กว้าง 1–1.5 มิลลิเมตร ยาว 2–2.5 มิลลิเมตร กลีบดอกโคนติดกันเป็นหลอดยาว 7–9 มิลลิเมตร ปลายแยก 5 กลีบ กว้าง 3–5 มิลลิเมตร ยาว 4–6 มิลลิเมตร เกสรตัวผู้ 5 อัน ก้านชูอับเรณูยาว 3–14 มิลลิเมตร รังไข่อยู่เหนือชั้นกลีบดอก มี 2 ช่อง ก้านเกสรตัวเมียยาว 8–12 มิลลิเมตร ผลแบบแห้งแตก รูปรีแกมขอบขนาน กว้าง 3–4 มิลลิเมตร ยาว 4–10 มิลลิเมตร ภายในมีเมล็ดรูปรีขนาดเล็กมาก 8–10 เมล็ด

มะเค็ดกระจายพันธุ์ในเอเชียตะวันออกและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ในประเทศไทยพบตามป่าดิบเขาและป่าดิบชื้น ความสูง 600–1500 เมตรเหนือระดับน้ำทะเล น้ำยางของมะเค็ดมีสารแอลคาลอยด์พิษ เช่น เจลเซมีน เจลเซมิซีน เจลเซวิรีน คูมีนและคูมินีน ทำให้สมองมึนงง รู้สึกสับสน กระตุ้นระบบประสาทส่วนกลาง สั่นและชัก ในค.ศ. 2012 มีรายงานผู้เสียชีวิตจากภาวะหัวใจหยุดเต้นหลังได้รับพิษชนิดนี้ในประเทศจีน

แหล่งข้อมูลอื่น

• วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ มะเค็ด
• ข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับ Gelsemium elegans ที่วิกิสปีชีส์