หน้ากากเอ็น 95 (อังกฤษ: N95 mask, N95 respirator) เป็นหน้ากาก (respirator) กรองละอองธุลี/อนุภาคที่ผ่านมาตรฐานเอ็น 95 (N95) ของสถาบันอาชีวอนามัยและความปลอดภัยแห่งชาติสหรัฐ (National Institute for Occupational Safety and Health ตัวย่อ NIOSH) ซึ่งหมายความว่า มันสามารถกรองละอองธุลีในอากาศอย่างน้อยร้อยละ 95 มาตรฐานนี้ไม่ได้บังคับให้หน้ากากทนน้ำมันได้ มาตรฐานอีกอย่างคือพี 95 (P95) มีข้อระบุนั้นเพิ่มเติม หน้ากากเอ็น 95 เป็นหน้ากากกรองละอองธุลีซึ่งสามัญที่สุดอย่างหนึ่ง มันเป็นตัวอย่างของหน้ากากกรองด้วยแรงกลซึ่งป้องกันฝุ่นละออง แต่ไม่ป้องกันแก๊สหรือไอ
หน้ากากเอ็น 95 ทำงานได้เทียบเท่ากับหน้ากากที่มีมาตรฐาน/การควบคุมของประเทศอื่น ๆ เช่น หน้ากาก FFP2 ของสหภาพยุโรปและหน้ากาก KN95 ของประเทศจีน แต่ก็ใช้เกณฑ์เพื่อรับรองประสิทธิภาพที่ต่างกัน เช่น ประสิทธิภาพของตัวกรอง สารที่ใช้ตรวจการกรอง อัตราการไหลผ่าน และความดันลด (pressure drop) ที่อนุญาต หน้ากากเอ็น 95 บังคับให้ใช้ใยพอลิเมอร์สังเคราะห์ทำเป็นตาข่ายละเอียด โดยเฉพาะก็คือเป็นผ้าพอลิโพรพิลีนแบบไม่ได้ทอ/สังเคราะห์ (nonwoven polypropylene fabric) ซึ่งผลิตโดยกระบวนการ melt blowing (การเป่าสารละลาย) แล้วใช้เป็นชั้นกรองด้านในเพื่อกรองฝุ่นละอองอันตรายออก
การใช้
การทดสอบว่าหน้ากากพอดีกับใบหน้าเป็นเรื่องสำคัญอย่างยิ่งเมื่อใช้หน้ากากที่ผนึกแน่น สำนักงานสุขภาพและความปลอดภัยทางอาชีพสหรัฐ (Occupational Safety and Health Administration ตัวย่อ ตัวย่อ OSHA) บังคับให้มีการทดสอบก่อนใช้เพื่อระบุรุ่น, สไตล์ และขนาดที่พอดีกับคนใส่แต่ละคน บวกกับการทดสอบปีต่อปีเพื่อให้แน่ใจว่าหน้ากากปิดแน่นพอดี อนึ่ง สำหรับหน้ากากที่ใส่ปิดแน่นชนิดต่าง ๆ รวมทั้งเอ็น 95 ผู้ใช้ต้องเช็คว่าหน้ากากปิดสนิทแต่ละครั้งที่ใส่หรือไม่ ขนใบหน้าที่บริเวณส่วนผนึกของหน้ากากจะทำให้มันรั่ว แม้คนใส่แว่นหน้ากากก็อาจจะไม่แนบใบหน้า อาจจำเป็นต้องให้แพทย์ตรวจก่อนใช้เพราะทำให้หายใจได้ยากขึ้น โรคประจำตัวบางอย่างที่อาจกันไม่ให้ใช้หน้ากากรวมทั้งปัญหาหัวใจ โรคปอด และปัญหาทางจิตใจรวมทั้งโรคกลัวที่ปิดทึบ (claustrophobia) สหรัฐบังคับให้แพทย์ตรวจครั้งหนึ่งก่อนการทดสอบว่ารุ่นไหนพอดีเป็นครั้งแรก แต่ก็อาจต้องซ้ำถ้ามีอาการไม่ดี
สำหรับผู้ที่ไม่สามารถใส่หน้ากากที่ไม่ใช้แรงดัน (negative-pressure) เพราะเหตุผลทางการแพทย์ หรือผู้ไม่สามารถผ่านการทดสอบว่าพอดีเพราะขนใบหน้าหรือเหตุผลอื่น ๆ ก็อาจใส่หน้ากากทำอากาศให้บริสุทธิ์โดยแรงยนต์ (powered air-purifying respirator ตัวย่อ PAPR) ได้
ในอุตสาหกรรม
หน้ากากเอ็น 95 ดั้งเดิมออกแบบให้ใช้ทางอุตสาหกรรมเช่น การทำเหมืองแร่ การก่อสร้าง และการทาสี แต่ก็พบว่ามีประสิทธิผลต่ออนุภาคนาโนที่มนุษย์สร้างขึ้น
ตามวิธีการเลือกหน้ากากของ NIOSH หน้ากากที่มีตัวกรองแบบ N, R และ P แนะนำให้ใช้กับความเข้มข้นของละอองธุลีอันตรายที่มากกว่าขีดจำกัดที่องค์กรกำหนด แต่ยังน้อยกว่าระดับที่เป็นอันตรายต่อชีวิตและสุขภาพโดยพลันและน้อยกว่าที่ผู้ผลิตกำหนดไว้ โดยหน้ากากยังต้องมีค่าปัจจัยการป้องกัน (respirator assigned protection factors ตัวย่อ RAPF) ที่เพียงพออีกด้วย ส่วนหน้ากากแบบเอ็น รวมทั้งหน้ากากเอ็น 95 จะมีประสิทธิผลก็ต่อเมื่อไร้ละอองธุลีที่เป็นสารหล่อลื่น เป็นน้ำยาสำหรับตัด (cutting fluid) หรือเป็นกลีเซอรีน (glycerine) สำหรับสารที่เป็นอันตรายต่อตา แนะนำให้ใช้หน้ากากที่ปิดหน้าทั้งหมด หรือเป็นหมวก หรือหมวกคลุมศีรษะ หน้ากากเอ็น 95 ไม่มีประสิทธิผลพอให้ใช้ในการดับเพลิง หรือในอากาศที่ออกซิเจนไม่พอ หรือในอากาศที่ไม่รู้ส่วนประกอบ ในกรณีเยี่ยงนี้ ก็แนะนำเครื่องช่วยหายใจที่พร้อมมูลในตัว (คือมีถังอากาศ) แทน หน้ากากเอ็น 95 ยังไม่มีประสิทธิผลต่อแก๊สหรือไออันตราย จึงแนะนำให้ใช้หน้ากากที่มีกล่องกรอง (cartridge) เปลี่ยนได้
ในทางอุตสาหกรรมที่ไม่ต้องห่วงโรคติดต่อ ผู้ใช้สามารถใช้หน้ากากไปได้เรื่อย ๆ จนกว่าจะเสีย เลอะ หรือทำให้หายใจได้ยากขึ้นอย่างสังเกตได้ ยกเว้นผู้ผลิตระบุระยะเวลาการใช้ แต่ในห้องปฏิบัติการที่มีระดับความปลอดภัยทางชีวภาพระดับ 2 หรือยิ่งกว่านั้น ก็แนะนำให้ทิ้งเป็นขยะอันตรายหลังจากใช้เพียงครั้งเดียว
หน้ากากเอ็น 95 สำหรับอุตสาหกรรมบางชนิดมีลิ้นระบายลมหายใจออกซึ่งช่วยให้ใส่สบายขึ้น เพราะหายใจออกง่ายขึ้น ช่วยลดการรั่วเมื่อหายใจออกหรือทำให้แว่นมัว แต่หน้ากากเช่นนี้ไม่เหมาะสำหรับคุมโรค เช่น โควิด จากคนที่ใส่โดยไม่มีอาการแต่อาจติดโรค
ในสถานพยาบาล
หน้ากากที่ใช้ในสถานพยาบาลปกติจะมีรูปแบบโดยเฉพาะที่เรียกว่า หน้ากากอนามัย (surgical mask) ซึ่งในสหรัฐ จะได้อนุมัติจากทั้ง NIOSH ว่าเป็น respirator และองค์กรอาหารและยาว่าเป็นอุปกรณ์ทางการแพทย์ที่คล้ายกับหน้ากากอนามัยธรรมดา ซึ่งอาจขึ้นป้ายว่าเป็น "Surgical N95", "medical respirator" หรือ "healthcare respirator" กฎหมายโควิดสหรัฐฉบับหนึ่ง (Families First Coronavirus Response Act) ได้เปลี่ยนกฎการรับผิดของผู้ที่เกี่ยวข้องและกฎการรับรองผลิตภัณฑ์ เพื่อให้สามารถใช้หน้ากากอุตสาหกรรมในสถานพยาบาล เพราะขาดแคลนหน้ากากในระหว่างการระบาดทั่วของโควิด-19
ในสหรัฐ สำนักงานสุขภาพและความปลอดภัยทางอาชีพสหรัฐ (OSHA) บังคับบุคลากรทางการแพทย์ผู้ต้องช่วยเหลือคนไข้ที่สงสัยหรือยืนยันว่าติดโรคโควิดให้ป้องกันทางลมหายใจ เช่นใช้หน้ากากเอ็น 95 ศูนย์ควบคุมและป้องกันโรคสหรัฐ (CDC) แนะนำให้ใช้หน้ากากที่ได้การรับรองอย่างน้อยระดับเอ็น 95 เพื่อป้องกันผู้ใส่ไม่ให้หายใจอนุภาคติดเชื้อรวมทั้ง แบคทีเรีย Mycobacterium tuberculosis (วัณโรค) ไข้หวัดนก กลุ่มอาการทางเดินหายใจเฉียบพลันรุนแรง (SARS) ไข้หวัดใหญ่ที่ระบาดทั่ว และอีโบลา
ไม่เหมือนกับหน้ากากที่เป็น respirator หน้ากากอนามัยธรรมดา (surgical mask) ได้ออกแบบเพื่อป้องกันหยดสารคัดหลั่ง และไม่มีผนึกแน่นที่อากาศเข้าไม่ได้ ดังนั้น จึงไม่สามารถป้องกันผู้ใส่จากอนุภาคในอากาศเช่นไวรัส
การใช้ช่วงขาดแคลน
ในวิกฤติการณ์ที่ขาดแคลนหน้ากากเอ็น 95 เช่นการระบาดทั่วของโควิด-19 ศูนย์ควบคุมและป้องกันโรคสหรัฐ (CDC) ได้แนะนำวิธีใช้หน้ากากให้ได้ดีที่สุดในสถานพยาบาล คือหน้ากากสามารถใช้เกินอายุคุณภาพสินค้าที่ผู้ผลิตกำหนด แต่ส่วนต่าง ๆ เช่นสายรัดและแถบคาดจมูกก็อาจเสื่อม การเช็คของผู้ใส่ว่าหน้ากากปิดสนิทหรือไม่จึงเป็นเรื่องสำคัญมาก หน้ากากเอ็น 95 สามารถใช้ใหม่ได้เป็นจำนวนจำกัดหลังจากถอดแล้ว ตราบเท่าที่ไม่ได้ทำหัตถกรรมที่คนไข้สร้างละอองลอย และไม่เปื้อนสารคัดหลั่งของคนไข้ แต่นี่ก็ยังเพิ่มความเสี่ยงการเปื้อนเชื้อโรคที่ผิววัตถุต่าง ๆ ผู้ผลิตอาจแนะนำให้จำกัดจำนวนใช้ ถ้าผู้ผลิตไม่ได้ให้แนวปฏิบัติ ข้อมูลเบื้องต้นแสดงว่าให้จำกัดใช้หน้ากากหนึ่ง ๆ เพียง 5 ครั้ง ยังสามารถใช้หน้ากากที่ประเทศอื่น ๆ อนุมัติถ้าคล้ายกับหน้ากากเอ็น 95 รวมทั้งหน้ากาก FFP2 และ FFP3 ซึ่งควบคุมโดยสหภาพยุโรป
ตาม NIOSH หน้ากากยังสามารถใช้ในวิกฤติการณ์ถ้าการทดสอบว่าหน้ากากพอดีกับหน้าตามปกติไม่สามารถทำได้ เพราะหน้ากากเอ็น 95 ก็ยังดีกว่าหน้ากากอนามัยธรรมดาหรือว่าไม่ใส่หน้ากากเลย ในกรณีเช่นนี้ แนวปฏิบัติที่ดีสุดเพื่อให้ได้การผนึกกับใบหน้าที่ดีรวมการทดลองใส่หน้ากากรุ่นและขนาดต่าง ๆ ใช้กระจก หรือขอให้เพื่อนตรวจดูว่าหน้ากากอยู่ติดกับใบหน้า และตรวจดูการผนึกใบหน้าหลาย ๆ ครั้ง เพราะอุปกรณ์ป้องกันตัว (รวมเสื้อผ้า หมวก แว่นตาเป็นต้น) มีขายในตลาดโลกไม่พอในช่วงโรคระบาด องค์การอนามัยโลกจนถึงวันที่ 2 กุมภาพันธ์ 2020 ได้แนะนำให้ลดการใช้อุปกรณ์ด้วยโทรเวช ด้วยเครื่องกั้นเช่นกระจกใส อนุญาตให้บุคคลที่ดูแลคนไข้โดยตรงเท่านั้นเข้าห้องคนไข้ที่ติดโควิด ใช้อุปกรณ์ที่จำเป็นในหัตถกรรมโดยเฉพาะ ๆ คงใช้หน้ากากเดียวกันโดยไม่ถอดมันเมื่อดูแลคนไข้หลายคนที่ได้การวินิจฉัยเดียวกัน ตรวจติดตามและประสานโซ่อุปาทานของอุปกรณ์ป้องกันตัว และสนับสนุนคนที่ไม่มีอาการให้ไม่ใช้หน้ากาก ควรเข้าใจว่าตามอัปเดตคำแนะนำจนถึงวันที่ 3 กรกฎาคม 2020 CDC และองค์การอนามัยโลกแนะนำให้บุคคลใส่หน้ากากซึ่งไม่จำเป็นต้องผลิตเพื่อการแพทย์ในที่สาธารณะซึ่งมีโอกาสติดต่อโรคสูงขึ้นเมื่อการเว้นระยะห่างทางสังคมทำได้ยาก ประเทศและเขตปกครองมากมายสนับสนุนหรือบังคับให้ใช้หน้ากากซึ่งอาจเป็นหน้ากากผ้าในที่สาธารณะเพื่อจำกัดการแพร่ไวรัส
ถ้าไม่สามารถให้บุคลากรทางการแพทย์ทุกคนใส่หน้ากากเอ็น 95 ได้เมื่อดูแลคนไข้โควิด CDC แนะนำให้จัดลำดับให้หน้ากากกับผู้ทำหัตถกรรมกับคนไข้ที่มีอาการซึ่งสร้างละอองลอย และกับผู้ที่อยู่ภายในระยะสามฟุตของผู้มีอาการและไม่ใส่หน้ากากก่อน ในสถานการณ์เหล่านี้ การให้คนไข้ผู้มีอาการใส่หน้ากากอนามัยธรรมดาและการอยู่ห่าง ๆ คนไข้จึงสำคัญเป็นพิเศษเพื่อลดการติดต่อโรค เมื่อไม่เหลือหน้ากากแล้ว เจ้าหน้าที่ผู้เสี่ยงป่วยเป็นโรครุนแรงสูงควรยกเว้นไม่ให้ดูแลคนไข้ และเจ้าหน้าที่ผู้ได้ฟื้นสภาพจากโรคโควิดแล้วควรเลือกให้ดูแลคนไข้ พัดลมเคลื่อนที่ซึ่งมีตัวกรองแบบ HEPA (high efficiency particulate air) อาจใช้เพื่อเพิ่มการถ่ายเทในห้องแยกคนไข้เมื่อใช้หน้ากากอนามัยธรรมดาแทนหน้ากากเอ็น 95 ถ้าไม่มีทั้งหน้ากากเอ็น 95 หรือหน้ากากอนามัยธรรมดา โดยเป็นทางเลือกสุดท้าย บุคลากรทางการแพทย์อาจใช้หน้ากากที่ไม่ได้ประเมินหรืออนุมัติโดย NIOSH หรือใช้หน้ากากทำเอง เช่น หน้ากากผ้า แต่ควรระวังให้ดีเมื่อใช้ทางเลือกนี้
การขจัดสิ่งปนเปื้อน
หน้าการกรองอากาศที่ทิ้งได้เช่น หน้ากากเอ็น 95 ไม่ได้อนุมัติให้ขจัดสิ่งปนเปื้อนตามธรรมดาเพื่อใช้สำหรับการดูแลรักษามาตรฐาน แต่การขจัดสิ่งปนเปื้อนและการนำไปใช้ใหม่อาจจำเป็นโดยเป็นกลยุทธ์ให้มีใช้ในวิกฤติการณ์
มีงานศึกษาที่ประเมินวิธีการทำความสะอาดหน้ากากเมื่อขาดแคลนในภาวะฉุกเฉิน แม้นี่จะทำให้เป็นห่วงว่าอาจลดสมรรถนะของตัวกรอง หรือทำให้หน้ากากสวมได้ไม่สนิทเพราะเปลี่ยนรูปร่าง นักวิจัยของมหาวิทยาลัยดุ๊กได้ตีพิมพ์วิธีการทำความสะอาดหน้ากากเอ็น 95 ซึ่งไม่ทำให้เสียหายโดยใช้ไอไฮโดรเจนเพอร์ออกไซด์เพื่อให้สามารถใช้ใหม่ได้แม้ก็ยังทำได้เป็นจำนวนจำกัด องค์กรวิจัยไม่หวังผลกำไรสหรัฐคือ Battelle Memorial Institute ได้รับการอนุญาตเพื่อใช้ฉุกเฉินจากองค์การอาหารและยาสหรัฐสำหรับเทคโนโลยีที่ใช้ฆ่าเชื้อที่หน้ากากเอ็น 95
สำนักงานสุขภาพและความปลอดภัยทางอาชีพสหรัฐ (OSHA) ปัจจุบันไม่มีมาตรฐานฆ่าเชื้อหน้ากากเอ็น 95 แต่สถาบันอาชีวอนามัยและความปลอดภัยแห่งชาติสหรัฐ (NIOSH) ก็แนะนำว่า เมื่อเกิดขาดแคลน หน้ากากเอ็น 95 สามารถใช้ใหม่ได้ถึง 5 ครั้งโดยไม่ต้องทำความสะอาด ตราบเท่าที่ไม่ได้ทำหัตถกรรมที่เกิดละอองลอย และหน้ากากไม่ได้เปื้อนสารคัดหลั่งจากคนไข้ การเปื้อนอาจลดได้โดยใส่หน้ากากปิดทั้งหน้าซึ่งทำความสะอาดได้เหนือหน้ากากเอ็น 95 รวมทั้งใช้ถุงมือสะอาดเมื่อใส่และเช็คการปิดผนึกของหน้ากากเอ็น 95 ที่ใช้แล้ว แล้วทิ้งถุงมือทันทีหลังจากนั้น ตาม CDC การฉายรังสีอัลตราไวโอเลต หรือการใช้ไอไฮโดรเจนเพอร์ออกไซด์ และการใช้ไอน้ำร้อน ดูดีที่สุดเพื่อใช้เป็นวิธีการขจัดสิ่งปนเปื้อนของหน้ากากเอ็น 95 และหน้ากากกรองอากาศประเภทอื่น ๆ
เปรียบเทียบกับหน้ากากอนามัยธรรมดา
หน้ากากอนามัยธรรมดาเป็นอุปกรณ์ที่ใส่หลวม ๆ และทิ้งได้ เป็นเครื่องกั้นปากและจมูกของคนใส่จากสิ่งปนเปื้อนในสิ่งแวดล้อมใกล้ ๆ ตัว ถ้าใส่อย่างถูกต้อง หน้ากากอนามัยจะช่วยกั้นหยดน้ำ การกระเด็น และฝอยน้ำที่อาจมีไวรัสหรือแบคทีเรีย หน้ากากอนามัยยังอาจช่วยลดไม่ให้ผู้อื่นมาสัมผัสกับน้ำลายและสารคัดหลั่งของคนใส่
หน้ากากอนามัยธรรมดาไม่ได้ออกแบบให้กรองหรือกั้นอนุภาคในอากาศที่เล็กมากที่อาจติดต่อผ่านการไอ การจาม หรือหัตถกรรมทางการแพทย์บางอย่าง ไม่ได้ช่วยป้องกันอย่างสมบูรณ์จากเชื้อโรคหรือสิ่งปนเปื้อนอื่น ๆ ในสิ่งแวดล้อมเพราะผิวหน้ากากไม่ได้ปิดผนึกกับผิวใบหน้า ประสิทสิทธิภาพตัวกรองของหน้ากากอนามัยธรรมดาอยู่ในพิสัยระหว่างน้อยกว่าอัตราร้อยละ 10 จนถึงเกือบร้อยละ 90 ขึ้นอยู่กับผู้ผลิตเมื่อวัดโดยใช้พารามิเตอร์ของ NIOSH แต่งานศึกษาหนึ่งก็พบว่า แม้จะได้หน้ากากอนามัยที่มีตัวกรองดี คนใส่อัตราร้อยละ 80-100 ก็ไม่ผ่านการทดสอบเชิงคุณภาพของ OSHA ว่าหน้ากากพอดีกับใบหน้า และการทดสอบเชิงปริมาณพบว่าหน้ากากรั่วในอัตราร้อยละ 12-25
ศูนย์ควบคุมและป้องกันโรคสหรัฐแนะนำให้ใช้หน้ากากอนามัยในหัตถกรรมที่ผู้ใส่อาจสร้างละอองลอยแล้วทำให้คนไข้ติดโรค
ประวัติ
หน้ากากเอ็น 95 มีบรรพบุรุษตามประวัติหลายรุ่น รุ่นหนึ่งออกแบบเป็นหน้ากากผ้าโดย นพ. วูเหลียนเต๋ (จีน: 伍連德) ผู้ทำงานให้กับราชสำนักจีนในฤดูใบไม้ตกปี 1910 ระหว่างการระบาดของกาฬโรคแมนชู เป็นหน้ากากแรกที่ป้องกันผู้ใช้จากแบคทีเรียโดยมีหลักฐานเชิงประสบการณ์ และเป็นแรงดลใจสร้างหน้ากากที่ใช้ในการระบาดทั่วของไข้หวัดใหญ่ ค.ศ. 1918 อีกรุ่นหนึ่งเป็นหน้ากากกันแก๊สพิษซึ่งพัฒนาในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 1 ซึ่งต่อมาผู้ทำเหมืองแร่ปรับไปใช้ เป็นหน้ากากที่ใช้แล้วใช้อีก แต่ก็เทอะทะไม่สบายเพราะมีตัวกรองที่เป็นไฟเบอร์กลาสส์และโครงสร้างที่เป็นยางหนา ในคริสต์ทศวรรษ 1970 สำนักงานเหมืองแร่สหรัฐ (United States Bureau of Mines) และ NIOSH ได้พัฒนามาตรฐานของหน้ากากแบบใช้ครั้งเดียว บริษัท 3M ก็เป็นผู้ผลิตรายแรกแล้วได้รับอนุมัติในปี 1972 3M ได้ใช้กระบวนการ melt blowing ซึ่งตนได้พัฒนาขึ้นเมื่อหลายทศวรรษก่อนแล้วใช้มาก่อนในผลิตภัณฑ์เช่นโบว์ริบบิ้นและคัพของยกทรง
แม้ดั้งเดิมจะออกแบบให้ใช้ทางอุตสาหกรรม หน้ากากเอ็น 95 ได้กลายมาเป็นหน้ากากมาตรฐานของบุคลากรทางแพทย์หลังจากศาสตราจารย์ที่มหาวิทยาลัยเทนเนสซีได้ประดิษฐ์เทคโนโลยีกันไวรัสขึ้น ซึ่งได้สิทธิบัตรในปี 1995 ซึ่งเดิมพัฒนาขึ้นเพื่อป้องกันการแพร่เชื้อวัณโรคที่ดื้อยา หลังจากเกิดการระบาดทั่วของโควิด-19 ศ. ผู้นี้ได้ออกจากเกษียณเพื่อช่วยบรรเทาการขาดแคลนโดยวิจัยวิธีการขจัดสิ่งปนเปื้อนออกจากหน้ากาก บริษัทอเมริกันจำนวนมากได้หยุดผลิตหน้ากากเอ็น 95 ในช่วงคริสต์ทศวรรษ 2000 เหตุค่าใช้จ่ายในการถูกฟ้องคดีและการแข่งขันของบริษัทต่างชาติ
การระบาดทั่วของโควิด-19
วันที่ 24 มกราคม 2020 ไต้หวันประกาศห้ามอย่างชั่วคราวไม่ให้ส่งออกหน้ากากที่ผลิต หน้ากากได้กลายเป็นสิ่งขาดแคลนและมีความต้องการสูงในช่วงการระบาดทั่วของโควิด-19 ทำให้โก่งราคาและตุนหน้ากาก จนเจ้าหน้าที่ของรัฐต้องเข้ายึดในบางที่ การผลิตหน้ากากเอ็น 95 จำกัดเพราะการขาดแคลนผ้าพอลิโพรพิลีนแบบไม่ได้ทอ (nonwoven polypropylene fabric) ซึ่งใช้เป็นตัวกรองหลัก และการหยุดส่งออกของประเทศจีน ประเทศจีนครองตลาดการผลิตหน้ากากทั่วโลกในอัตราร้อยละ 50 และเพราะมีปัญหาเกี่ยวกับโรคระบาดเอง จึงได้จำกัดหน้ากากที่ผลิตได้ทั้งหมดให้ใช้ภายในประเทศ และอนุญาตการส่งออกผ่านการช่วยเหลือทางมนุษยธรรมที่รัฐบาลกำหนดเท่านั้น
ในประเทศแคนาดา บริษัทเมืองควิเบกคือเอเอ็มดีเมดิคอมได้เริ่มผลิตหน้ากากในปี 1997 โดยมีข้อตกลงกับบริษัท United Medical Enterprises ในเมืองแอตแลนตา สหรัฐ ต่อมาจึงได้สร้างโรงงานในนครเซี่ยงไฮ้ปี 2002, เมืองหยีหลาน ประเทศไต้หวันในปี 2010 และในประเทศฝรั่งเศสปี 2011 แต่เมื่อเหตุการณ์ระบาดทั่วแย่ลง ทุกประเทศต่างก็ห้ามการส่งออกหน้ากากแล้วเกณฑ์ไปให้ใช้ในประเทศเท่านั้น รัฐบาลกลางแคนาดาจึงได้ตกลงกับเมดิคอมเพื่อซื้อหน้ากาก ๆ เป็นล้าน ๆ ชิ้นในทศวรรษต่อไป ทำให้เมดิคอมประกาศเปิดโรงงานใหม่ในเมืองมอนทรีออล บริษัทโนโวเท็กซ์ไทลส์ในรัฐบริติชโคลัมเบียจึงได้สั่งซื้อเครื่องทำหน้ากากอนามัยธรรมดา แล้วประกาศแผนการซื้อเครื่องทำหน้ากากเอ็น 95 ด้วย
ในเดือนมีนาคม 2020 ประธานาธิบดีสหรัฐดอนัลด์ ทรัมป์ได้บังคับใช้กฎหมายการผลิตทางกลาโหมกับบริษัทอเมริกันคือ 3M เพื่อให้สำนักจัดการภาวะฉุกเฉินกลางสหรัฐสามารถซื้อหน้ากากเอ็น 95 จากบริษัทในจำนวนตามที่ต้องการ ในต้นเดือนเมษายน 2020 นักการเมืองเมืองเบอร์ลินอ้างว่า หน้ากากเอ็น 95 สองแสนชิ้นที่เมืองได้สั่งจากผู้ผลิตอเมริกันคือ 3M จากโรงงานในจีนถูกสกัดในกรุงเทพมหานครแล้วส่งไปยังสหรัฐ ส่วนประธานของตำรวจเบอร์ลินกล่าวว่า เธอเชื่อว่า "นี่เกี่ยวกับการห้ามส่งออกของรัฐบาลกลางสหรัฐ" ต่อมาตำรวจเบอร์ลินได้แก้ข่าวแล้วยืนยันว่า สินค้าไม่ได้ถูกยึดโดยเจ้าหน้าที่สหรัฐ เพียงแต่ได้ขายไปในราคาที่ดีกว่า โดยเชื่อกันอย่างกว้างขวางว่า พ่อค้าชาวเยอรมันหรือประเทศจีนเป็นผู้ซื้อ
สิทธิบัตรคัดสรร
- US patent 3333585, Robert J Barghini, Walter M Westberg, Patrick H Carey Jr, "Cold weather face mask", published 1967-08-01, issued 1967-08-01, assigned to 3M Co
- US patent 3971373A, David L. Braun, "Particle-loaded microfiber sheet product and respirators made therefrom", published 1976-07-27, issued 1976-07-27, assigned to 3M Co
- US patent 4215682A, Donald A. Kubik & Charles I. Davis, "Melt-blown fibrous electrets", published 1980-08-05, issued 1980-08-05, assigned to 3M Co
- US patent 4536440A, Harvey J. Berg, "Molded fibrous filtration products", published 1985-08-20, issued 1985-08-20, assigned to 3M Co
- US patent 4807619, James F. Dyrud, Harvey J. Berg, Alice C. Murray, "Resilient shape-retaining fibrous filtration face mask", published 1989-02-28, issued 1989-02-28, assigned to 3M Co
- US patent 4850347, Martin R. Skov, "Face mask", published 1989-07-25, issued 1989-07-25, assigned to Moldex Metric Inc
- US patent 4856509, Jerome H. Lemelson, "Face mask and method", published 1989-08-15, issued 1989-08-15
- US patent 5307796A, Joseph P. Kronzer, Roger J. Stumo, James F. Dyrud, Harvey J. Berg, "Methods of forming fibrous filtration face masks", published 1994-05-03, issued 1994-05-03, assigned to 3M Co
เชิงอรรถ
แหล่งข้อมูลอื่น
- หน้ากากอนามัย
-
วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ N95 (mask)
วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ