หัตถการไฮม์ลิคช์

การอัดรัดท้อง
การแทรกแซง
ขณะทำหัตถการไฮม์ลิคช์

หัตถการไฮม์ลิคช์ (อังกฤษ: Heimlich maneuver) หรือ การรัดอัดท้อง (อังกฤษ: abdominal thrust) เป็นหัตถการปฐมพยาบาลอย่างหนึ่งที่ใช้ในการปฐมพยาบาลช่วยชีวิตผู้ที่มีสิ่งแปลกปลอมอุดกั้นทางหายใจส่วนบนแบบสมบูรณ์ (complete upper airway obstruction) หรือสำลัก โดยทั่วไปถือว่าเป็นหัตถการที่คิดค้นขึ้นโดยแพทย์ชาวอเมริกันชื่อ Henry Heimlich วิธีทำให้ผู้ช่วยเหลือยืนหลังผู้ป่วยแล้วใช้มือกดที่ใต้กระบังลม ซึ่งจะเป็นการบีบรัดปอดและหวังให้เกิดแรงดันผลักวัตถุที่ติดค้างอยู่ในหลอดลมออกมา

ทั้งนี้ หน่วยงานสุขภาพหลายแห่งเสนอให้ค่อย ๆ ใช้วิธีการต่าง ๆ ที่เพิ่มแรงดันให้มากขึ้นเรื่อย ๆ เริ่มจากพยายามให้ไอออกมาเองก่อน, ทุบหลังแรง ๆ, แล้วจึงค่อยใช้วิธีอัดรัดท้องหรืออกเป็นวิธีการสุดท้าย (ไม่ใช่ให้ใช้วิธีการดังกล่าวเป็นขั้นแรก)

เทคนิค

จุดที่อัดรัดท้อง อยู่ระหว่างอกและสะดือ ให้ใช้มือกดในทิศทางเข้าในและขึ้นบน

ทั้งสภากาชาดอเมริกาและบริการสาธารณสุขแห่งชาติสหราชอาณาจักรแนะนำว่า ขั้นแรก ผู้ช่วยเหลือควรกระตุ้นให้ผู้ป่วยไอเอาสิ่งที่อุดกั้นทางเดินหายใจออกมาก่อน ขั้นถัดมา ให้จัดท่าผู้ป่วยโน้มตัวมาข้างหน้าแล้วทุบหลัง 5 ครั้ง แล้วจึงค่อยใช้วิธีอัดรัดท้องถ้าสองวิธีการดังกล่าวล้มเหลว สภากู้ชีพยุโรปและคลินิกมาโยแนะนำให้ใช้วงจรทุบหลัง 5 ครั้งและอัดรัดท้อง 5 ครั้งสลับกันไปเรื่อย ๆ ทั้งนี้ไม่แนะนำสำหรับเด็กทารกอายุน้อยกว่า 1 ขวบ ในทางกลับกัน สภากู้ชีพออสเตรเลียแนะนำให้อัดรัดอกไม่ใช่อัดรัดท้อง

แหล่งข้อมูลอื่น

• วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ หัตถการไฮม์ลิคช์
• The Heimlich Institute promotes various methods of dealing with obstructed breathing
• Articles and information about Dr. Henry Heimlich's use of fraudulent case reports to promote the Heimlich maneuver for drowning rescue and asthma. Dr. Henry Heimlich died in Cincinnati, Ohio, USA, December 17, 2016