อีดิปัส หรือ ออยดิปุส(อังกฤษ: Oedipus, สำเนียงบริเตน: /ˈiːdɨpəs/ (อีดิปัส), สำเนียงอเมริกัน: /ˈɛdɨpəs/ (เอดิปัส); กรีก: Οἰδίπους (ออยดิปุส) แปลว่า "เท้าบวม") เป็นกษัตริย์เมืองธีบส์ในเทพปกรณัมกรีก เป็นบุตรของกษัตริย์ไลอัส (Laius) แห่งธีบส์ ที่เกิดแต่พระนางโยคัสตา (Jocasta) เมื่อแรกเกิดได้รับคำทำนายจากเทพพยากรณ์ว่า เมื่อโตขึ้นจะเป็นผู้ฆ่าบิดาและสมรสกับมารดาตัวเอง และนำหายนะมาสู่ครอบครัวและเมืองทีบส์ อีดิปัสมีชื่อเสียงเป็นที่จดจำได้ในฐานะวีรบุรุษกรีกผู้แก้ปริศนาของสฟิงซ์ได้ เรื่องราวของอีดิปัสเป็นแรงบัลดาลใจให้กับงานศิลปะมากมายทั้งในยุคโบราณและยุคต่อๆมา ผู้สืบสายเลือดของอีดิปัสถูกสาปให้มีชะตากรรมยากลำบาก และเป็นแนวคิดที่นำไปสู่การพัฒนาละครโศกนาฏกรรม
ตำนานของอีดิปัสได้รับการเล่าขานต่อมา และได้รับการบันทึกเป็นครั้งแรกราวศตวรรษที่ 8 ก่อนคริสตกาล โดยโฮเมอร์ ตำนานที่มีชื่อเสียงคือเรื่อง "Oedipus the King" (กรีก: Οἰδίπους Τύραννος, ละติน: Oedipus Rex, ไทย: อีดิปุส จอมราชันย์) และ "Oedipus at Colonus" (กรีก: Οἰδίπους ἐπὶ Κολωνῷ) โดยซอโฟคลีส ถูกนำมาเล่นเป็นละครไตรภาคในศตวรรษที่ 5 ก่อนคริสตกาล
อีดิปัสถูกนำชื่อมาใช้ในการอธิบายภาวะการเติบโตทางจิตของวัยเด็ก หรือปมเอดิเพิส
 |
คอมมอนส์ มีภาพและสื่อเกี่ยวกับ: อีดิปัส |
- Brown, A.L. "The End of the Seven against Thebes" The Classical Quarterly 26.2 (1976) 206-19.
- Carloni, Glauco and Nobili, Daniela. La Mamma Cattiva: fenomenologia, antropologia e clinica del figlicidio (Rimini, 2004).
- Dallas, Ian, Oedipus and Dionysus, Freiburg Press, Granada 1991. ISBN 1-874216-02-9.
- Graves, Robert, The Greek Myths
- Lowry, Malcolm. Sursum Corda!: The Collected Letters of Malcolm Lowry (Toronto, 1995).
- Rotimi, Ola. The Gods are Not to Blame, Three Crown Books, Nigeria 1974.
- Smith, William; Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, London (1873). "Oe'dipus"