| แมวทราย | |
|---|---|
| |
| สถานะการอนุรักษ์ | |
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์ 
| |
| อาณาจักร: | สัตว์ |
| ไฟลัม: | สัตว์มีแกนสันหลัง |
| ชั้น: | สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม |
| อันดับ: | อันดับสัตว์กินเนื้อ |
| อันดับย่อย: | Feliformia |
| วงศ์: | เสือและแมว |
| วงศ์ย่อย: | วงศ์ย่อยแมว |
| สกุล: |
สกุลแมว Loche, 1858 |
| สปีชีส์: | Felis margarita |
| ชื่อทวินาม | |
|
Felis margarita Loche, 1858 | |
| ชนิดย่อย | |
|
F. m. margarita Loche, 1858 | |
| |
| ถิ่นกระจายพันธุ์ใน ค.ศ. 2016 | |
| ชื่อพ้อง | |
|
รายการ
| |
แมวทราย, แซนด์แคท หรือ แมวเนินทราย (อังกฤษ: Sand cat, Sand dune cat; ชื่อวิทยาศาสตร์: Felis margarita) สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมประเภทกินเนื้อชนิดหนึ่ง จำพวกแมวป่า นับเป็นแมวป่าขนาดเล็กที่สุดในโลกชนิดหนึ่ง
ลักษณะ
แมวทรายเป็นแมวที่อยู่ในสกุล Felis เช่นเดียวกับแมวบ้าน (F. catus) หรือแมวป่า (F. chaus) เป็นแมวที่มีขนาดเล็ก ช่วงขาสั้น หางยาว หัวมีลักษณะกลมใหญ่ มีขนสีน้ำตาลซีดจนถึงเทาอ่อนกลมกลืนไปกับสภาพแวดล้อม ขนใต้ท้องสีขาว มีแถบสีดำที่ทั้งสีข้างและหาง มีแถบสีแดงเข้มพาดจากหางตามาถึงแก้ม เยื่อเมือกดวงตาเป็นสีดำ ใบหูใหญ่เป็นรูปสามเหลี่ยมปลายเรียว ช่วยในการได้ยินเสียงค่อนข้างดี และสามารถจับแรงสั่นสะเทือนบนพื้นทรายได้ดีกว่าสัตว์ชนิดอื่น มีความสูงถึงช่วงไหล่ประมาณ 24–36 เซนติเมตร (9.4–14.2 นิ้ว) และน้ำหนัก 1.5–3.4 กิโลกรัม (3.3–7.5 ปอนด์) ความยาวลำตัวหัวประมาณ 39–52 เซนติเมตร (15-20 นิ้ว) และความยาวหาง 23.2–31 เซนติเมตร (9.1–12.2 นิ้ว) มีขนที่อุ้งตีนช่วยป้องกันความร้อนจากพื้นและช่วยเก็บเสียงขณะเดินบนพื้นที่มีผิวหยาบร่วน เมื่อเดินบนพื้นทรายแทบจะไม่ปรากฏรอยเท้าเลย ประสาทหูไวมาก เหมาะสำหรับการหาเหยื่อในพื้นที่ที่หาเหยื่อยาก คาดว่าแมวทรายได้ยินเสียงอัลตราโซนิกจากเหยื่อที่อยู่ใต้ดินได้เช่นเดียวกับเซอร์วัล (Leptailurus serval) ซึ่งเป็นแมวป่าที่มีขนาดใหญ่กว่า มีความทนทนต่อสภาพภูมิอากาศที่แตกต่างกันสุดขั้วในทะเลทราย ตั้งแต่ –5 องศาเซลเซียส จนถึง 52 องศาเซลเซียส ในช่วงฤดูหนาวขนของแมวทรายอาจยาวงอกมากกว่าปกติได้ถึง 5 เซนติเมตร เพื่อให้ร่างกายได้รับความอบอุ่น
การออกหากิน
แมวทรายหากินเวลากลางคืน ส่วนเวลากลางวันมักใช้เวลาส่วนใหญ่ในโพรงตื้น ๆ ที่ขุดไว้ตามเนินทราย ในดงไม้แคระนอนอยู่ไม่ไกลจากปากโพรง กินอาหารด้วยการจับสัตว์เล็ก ๆ เช่น หนู, นก, กระต่ายป่า, สัตว์เลื้อยคลาน, แมลง มีระยะทางในการออกหากินไกลถึง 5–10 กิโลเมตร แมวทรายเป็นแมวที่ปีนป่ายและกระโดดได้ไม่เก่ง แต่มีทักษะการขุดที่ยอดเยี่ยมเพราะมีความสำคัญอย่างยิ่งในการดำรงชีพ เพราะต้องใช้ในการขุดโพรงเพื่อเป็นที่อยู่อาศัยรวมถึงเลี้ยงลูกและหาเหยื่อ บางครั้งอาจจะใช้รูของสัตว์อื่นขุดทิ้งไว้ก็มี แต่แมวทรายก็ตกเป็นเหยื่อของสัตว์ขนาดใหญ่กว่า เช่น คาราคัล (Caracal caracal) ซึ่งเป็นแมวป่าเหมือนกัน หรือหมาป่า
เนื่องจากสภาพที่อยู่อาศัยเป็นทะเลทราย มีความแห้งแล้ง แมวทรายจึงดูดเลือดจากเหยื่อที่จับได้ด้วยแทนน้ำ
ถิ่นที่อยู่และชนิด
แมวทรายกระจายพันธุ์ในแถบทะเลทรายของภูมิภาคเอเชียเหนือ ตะวันออกกลาง และแอฟริกาทางตอนเหนือ โดยกระจายออกไปในพื้นที่ต่าง ๆ เช่น ทะเลทรายสะฮาราหรือทะเลทรายอาหรับ แบ่งออกได้เป็น 6 ชนิดย่อย ดังนี้ (แต่ตัวอย่างต้นแบบสาบสูญหายไป)
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ตารางการจำแนกแมวในสกุล Felis |
- F. m. margarita (Loche, 1858) – พบจากแอลจีเรียไปทางใต้จนถึงภูเขาอาอีร์ในไนเจอร์, คาบสมุทรไซนาย และคาบสมุทรอาหรับ;
- F. m. thinobia (Ognew, 1926) – จากทะเลทรายคาราคุมไปจนถึงตะวันออกเฉียงใต้ของเมืองทืร์กเมนบาชือในเติร์กเมนิสถาน และทางตอนใต้ของทะเลทรายคาราคุมจนถึงตะวันตกของเมืองบูคาราในอุซเบกิสถาน และในพื้นที่ทรานส์แคสเปียน จนถึงพื้นที่สงวนชีวมณฑลเรเพเทค; ชนิดนี้ในบางข้อมูลอาจแยกให้เป็นชนิดต่างหาก
- F. m. scheffeli (Hemmer, 1974) – พบในทะเลทรายนุชกีในปากีสถาน;
- F. m. harrisoni (Hemmer, Grubb & Groves, 1976) – พบในคาบสมุทรอาหรับ
- F. m. meinertzhageni Pocock, 1938 – พบเฉพาะทะเลทรายสะฮาราในแอลจีเรีย, จัดเป็นสัตว์เฉพาะถิ่น
- F. m. aïrensis Pocock, 1951 – พบเฉพาะเฟรนซ์ซูดาน, จัดเป็นสัตว์เฉพาะถิ่น
แมวทรายมีระยะเวลาตั้งท้องนาน 59–66 วัน ตกลูกครั้งละเฉลี่ย 3 ตัว ตั้งท้องได้ 2–3 ครั้งในรอบปี ด้วยรูปร่างลักษณะที่เล็ก ดูแลน่ารัก ทำให้แมวทรายได้รับความนิยมในการเลี้ยงเป็นสัตว์เลี้ยงของมนุษย์และจัดแสดงในสวนสัตว์ รวมถึงมีการล่าเป็นเกมกีฬาและการทำลายถิ่นที่อยู่อาศัย แมวทรายที่ถูกนำมาเป็นสัตว์เลี้ยงและเพาะขยายพันธุ์ในสวนสัตว์ต่าง ๆ มักจะตายด้วยโรคระบบทางเดินหายใจ จึงทำให้เป็นสัตว์ที่อยู่ในภาวะเสี่ยงที่จะเข้าใกล้ถูกคุกคาม
โดยภาพเคลื่อนไหวของลูกแมวทรายนั้นยังไม่เคยมีใครบันทึกไว้ได้เลย จนกระทั่งเดือนเมษายน ค.ศ. 2017 มีการถ่ายภาพเคลื่อนไหวของลูกแมวทรายได้เป็นครั้งแรกของโลกโดยสถาบันแพนเทอรา ซึ่งเป็นสถาบันที่ศึกษาเกี่ยวกับสัตว์จำพวกแมวและเสือโดยเฉพาะ โดยเป็นลูกแมวทรายที่อาศัยอยู่ในโพรงที่ทะเลทรายสะฮารา ในประเทศโมร็อกโก อายุคาดว่า 6–8 เดือน จำนวน 3 ตัว ที่โผล่ออกมาเล่นนอกโพรง เชื่อว่าแม่แมวทรายคงจะออกไปหาอาหาร
แหล่งข้อมูลอื่น
 |
วิกิสปีชีส์มีข้อมูลภาษาอังกฤษเกี่ยวกับ Felis margarita |
 |
คอมมอนส์ มีภาพและสื่อเกี่ยวกับ: แมวทราย |
- "Sand Cat Working Group".
- "Sand Cat". IUCN/SSC Cat Specialist Group.
-
Sand Cat: The King of the Desert. Animalogic. 2020. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2022-07-24. สืบค้นเมื่อ 2022-07-22.
{{cite AV media}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (ลิงก์) - Sand Cat: How does this cat survive in the desert without water? Sand cat versus snakes and scorpion. Wildopedia. 2021.