โมฮัมหมัด อัยยุบข่าน

มูฮัมหมัด อัยยุบข่าน
ประธานาธิบดีปากีสถาน ตนที่ 2
ดำรงตำแหน่ง 27 ตุลาคม พ.ศ. 2501 – 25 มีนาคม พ.ศ. 2512
ก่อนหน้า	อิสกานเดอร์ มิร์ซา
ถัดไป	ยาห์ยา ข่าน
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	14 พฤษภาคม พ.ศ. 2450
เสียชีวิต	19 เมษายน พ.ศ. 2517 (อายุ 66 ปี)
ยศที่ได้รับการแต่งตั้ง
ยศ	จอมพล

จอมพล โมฮัมหมัด อัยยุบข่าน (Mohammad Ayub Khan; อูรดู: محمد ایوب خان) เป็นผู้นำทางทหารและการเมืองในปากีสถาน เขาทำรัฐประหารยึดอำนาจรัฐในเดือนตุลาคม พ.ศ. 2501 และขึ้นเป็นประธานาธิบดีของปากีสถาน ระหว่าง พ.ศ. 2501 – 2512 จนเกิดการประท้วงใน พ.ศ. 2512 จึงลาออกจากตำแหน่ง

ประวัติ

ข่านเกิดเมื่อ 14 พฤษภาคม พ.ศ. 2450 ในตำบลฮาซาราห่างจากราวัลปินดีไปราว 80 กม. บรรพบุรุษของเขาอพยพมาจากอัฟกานิสถาน เขาเริ่มศึกษาศาสนาอิสลามในมัสยิด จากนั้น เข้าศึกษาที่มหาวิทยาลัยอะลีการ์ 2 ปี แล้วจึงสมัครเรียนในโรงเรียนนายร้อบแซนเฮิร์ส จนได้เข้าศึกษาใน พ.ศ. 2469 และเข้ารับราชการในกองทหารอังกฤษในอินเดียเมื่อ พ.ศ. 2471 เขาได้เข้าร่วมรบในสงครามโลกครั้งที่สอง ในสมรภูมิที่พม่า หลังจากที่อินเดียและปากีสถานได้รับเอกราช ข่านได้รับราชการต่อในกองทัพบกปากีสถาน และได้เป็นนายพลผู้บัญชาการในปากีสถานตะวันออก ระหว่าง พ.ศ. 2491 – 2492 และได้เป็นผู้บัญชาการทหารบกแห่งปากีสถานใน พ.ศ. 2494

การเสียชีวิตของจินนาห์และลียากัต อาลี ข่านในเวลาใกล้เคียงกันทำให้เกิดปัญหาการเมืองในปากีสถานโดยเฉพาะการร่างรัฐธรรมนูญ จนมีการประกาศใช้ใน พ.ศ. 2499 แต่ก็มีปัญหาช่องว่างมากมาย เมื่อประธานาธิบดีอิสกันเดอร์ มีร์ซา ได้ประกาศยกเลิกรัฐธรรมนูญและประกาศใช้กฎอัยการศึกใน พ.ศ. 2501 ข่านจึงทำรัฐประหาร ในวันที่ 28 ตุลาคมปลดมีร์ซาออกจากตำแหน่ง

ข่านได้เริ่มนำประเทศเข้าสู่การปกครองระบอบประชาธิปไตย และจัดให้มีการเลือกตั้งทั่วประเทศเมื่อ พ.ศ. 2502 และเลือกตั้งประธานาธิบดีใน พ.ศ. 2503 ซึ่งข่านชนะการเลือกตั้งได้เป็นประธานาธิบดี และได้มีการแก้ไขรัฐธรรมนูญใน พ.ศ. 2505 และประกาศยกเลิกกฎอัยการศึกที่ใช้มาตั้งแต่ พ.ศ. 2501 การปกครองของข่านซึ่งประธานาธิบดีมีอำนาจค่อนข้างมากได้เน้นการปฏิรูปประเทศ ส่วนการเมืองระหว่างประเทศได้เป็นพันธมิตรกับสหรัฐ เข้าเป็นสมาชิกซีโต้ เมื่อเกิดปัญหาความขัดแย้งเกี่ยวกับดินแดนแคชเมียร์ในอินเดียทำให้เขาเลือกเป็นพันธมิตรกับจีน

การต่อต้านการปกครองของข่านเกิดขึ้นใน พ.ศ. 2511 เพราะเขาจับผู้นำฝ่ายค้านเข้าที่คุมขัง แต่เขาก็มีสุขภาพไม่ดีมาตั้งแต่เดือนมีนาคม พ.ศ. 2511 เขาได้ดำรงตำแหน่งประธานาธิบดีมาจนถึงเดือนมีนาคม พ.ศ. 2512 แล้วจึงลาออกให้นายพลยะห์ยาข่านขึ้นมาเป็นประธานาธิบดีแทน เขาถึงแก่อสัญกรรมใน พ.ศ. 2517 รวมอายุได้ 67 ปี

• ศรีสุรางค์ พูลทรัพย์. จอมพลโมฮัมหมัด อัยยุบข่าน ใน สารานุกรมประวัติศาสตร์สากลสมัยใหม่: เอเชีย เล่ม 1 อักษร A-B ฉบับราชบัณฑิตยสถาน. กทม.ราชบัณฑิตยสถาน. 2539. หน้า 319 – 322