ไฟลัม (อังกฤษ: phylum) เป็นขั้นอนุกรมวิธานขั้นหนึ่งในการจำแนกสัตว์ในทางวิทยาศาสตร์ (ในทางพืชนิยมใช้คำว่า ส่วน แทนไฟลัม ไฟลัมถือเป็นการจัดกลุ่มในขั้นสูงที่สุดแยกตามสายวิวัฒนาการ แต่บางครั้งก็มีการรวมไฟลัมเป็นไฟลัมใหญ่ (superphylum) อีกทีหนึ่ง เช่น เอคไดโซซัว (Echdysozoa) ประกอบด้วยสัตว์มีเปลือกแข็ง นีมาโทดา ทาร์ดิกราดา Onychophora นีมาทอมอร์ฟา และ สัตว์ที่มีช่องปากเกิดภายหลังช่องทวาร (Deuterostomia) ประกอบด้วยปลาดาวและสัตว์มีแกนสันหลัง
ไฟลัมของสัตว์ที่รู้จักกันมากที่สุด ได้แก่ มอลลัสกา, ฟองน้ำ, ไนดาเรีย, หนอนตัวแบน, นีมาโทดา, หนอนปล้อง, สัตว์ขาปล้อง, เอคคิโนเดอร์มาทา และสัตว์มีแกนสันหลัง (ซึ่งมนุษย์อยู่ในไฟลัมนี้) ถึงแม้ว่าจะมีไฟลัมทั้งหมดประมาณ 35 ไฟล่า (หน่วยของไฟลัม) ไฟลัมที่กล่าวทั้ง 9 ตัวนี้ครอบคลุมสปีชีส์ส่วนใหญ่ และทุกไฟลัมยกเว้นหนอนกำมะหยี่ ต่างก็มีสมาชิกอาศัยในมหาสมุทร
รายชื่อไฟลัม
แบ่งตาม อาณาจักร (ชีววิทยา)
อาณาจักรสัตว์
| ไฟลัม | ความหมาย | ชื่อสามัญ | ลักษณะเด่น | จำนวนสปีชีส์ที่ระบุแล้ว |
|---|---|---|---|---|
| อะแคนโธเซฟาลา (Acanthocephala) | หนอนหัวหนาม | Thorny-headed worms | Reversible spiny proboscis | ประมาณ 756 สปีชีส์ |
| Acoelomorpha | ไม่มีลำไส้ | Acoels | No mouth or alimentary canal (alimentary canal = digestive tract in digestive system) | |
| แอนเนลิดา (Annelida) | วงแหวนเล็ก ๆ | หนอนปล้อง | ลำตัวกลมยาวคล้ายวงแหวน ต่อกันเป็นปล้องอย่างแท้จริง | มากกว่า 17,000 สปีชีส์ที่ยังหลงเหลืออยู่ |
| อาร์โธรโพดา (Arthropoda) | ขาเป็นข้อต่อ | อาร์โทรพอด | ไคติน โครงกระดูกภายนอก | มากกว่า 1,134,000 สปีชีส์ |
| แบรคิโอพอด (Brachiopoda) | Arm foot | Lamp shells | Lophophore and pedicle | 300 ถึง 500 สปีชีส์ที่ยังหลงเหลืออยู่ |
| Bryozoa | Moss animals | Moss animals, sea mats | Lophophore, no pedicle, ciliated tentacles | 5,000 สปีชีส์ที่ยังหลงเหลืออยู่ |
| Chaetognatha | Longhair jaw | Arrow worms | Chitinous spines either side of head, fins | approx. 100 extant |
| สัตว์มีแกนสันหลัง (Chordata) | สัตว์มีแกนสันหลัง หรือเรียกว่าสัตว์มีกระดูกสันหลัง | คอร์เดต | Hollow dorsal nerve cord, notochord, pharyngeal slits, endostyle, post-anal tail | ประมาณ 100,000 สปีชีส์ขึ้นไป |
| ไนดาเรีย (Cnidaria) | มีเข็มพิษ | Cnidarians | Nematocysts (stinging cells) | approx. 11,000 |
| ทีโนฟอรา (Ctenophora) | Comb bearer | Comb jellies | Eight "comb rows" of fused cilia | approx. 100 extant |
| Cycliophora | Wheel carrying | Symbion | Circular mouth surrounded by small cilia | 3 สปีชีส์ขึ้นไป |
| เอคคิโนเดอร์มาทา (Echinodermata) | ผิวหนังเป็นหนาม | เอคคิโนเดอร์ม | Fivefold radial symmetry in living forms, mesodermal calcified spines | ประมาณ 7,000 สปีชีส์ที่ยังหลงเหลืออยู่; ประมาณ 13,000 สปีชีส์สูญพันธุ์ไปแล้ว |
| Entoprocta | Inside anus | Goblet worm | Anus inside ring of cilia | approx. 150 |
| Gastrotricha (Gastrotricha) | Hair stomach | Meiofauna | Two terminal adhesive tubes | approx. 690 |
| นาโธสโทมูลิดา | Jaw orifice | Jaw worms | ประมาณ 100 สปีชีส์ | |
| Hemichordata | Half cord | Acorn worms, pterobranchs | Stomochord in collar, pharyngeal slits | approx. 100 extant |
| ไคโนรินชา | Motion snout | Mud dragons | Eleven segments, each with a dorsal plate | approx. 150 |
| ลอริซิเฟอรา | Corset bearer | Brush heads | Umbrella-like scales at each end | approx. 122 |
| Micrognathozoa | Tiny jaw animals | — | Accordion like extensible thorax | 1 |
| มอลลัสกา | อ่อนนุ่ม | Mollusks / molluscs | Muscular foot and mantle round shell | 112,000 |
| หนอนตัวกลม (Nematoda) | คล้ายเส้นด้าย | พยาธิตัวกลม | Round cross section, keratin cuticle | 80,000 ถึง 1,000,000 สปีชีส์ |
| นีมาโทมอร์ฟา (Nematomorpha) | รูปทรงเส้นด้าย | พยาธิแส้ม้า | approx. 320 | |
| นีเมอร์เทีย | A sea nymph | หนอนริบบิ้น | approx. 1,200 | |
| Onychophora | Claw bearer | Velvet worms | Legs tipped by chitinous claws | approx. 200 extant |
| ออร์โธเนคทิดา | ว่ายน้ำเป็นทางตรงได้ | Single layer of ciliated cells surrounding a mass of sex cells | approx. 20 | |
| Phoronida | Zeus's mistress | Horseshoe worms | U-shaped gut | 11 |
| พลาโคซัว | Plate animals | 1 | ||
| หนอนตัวแบน (Platyhelminthes) | หนอนตัวแบน | approx. 25,000 | ||
| พอริเฟอรา (Porifera) | มีรูพรุน | ฟองน้ำ | Perforated interior wall | 5,000 สปีชีส์ขึ้นไปที่ยังหลงเหลืออยู่ |
| Priapulida | Little Priapus | 16 | ||
| Rhombozoa | สิ่งมีชีวิตรูปสี่เหลี่ยมขนมเปียกปูน | — | Single axial cell surrounded by ciliated cells | 75 |
| โรติเฟอรา (Rotifera) | Wheel bearer | Rotifers | Anterior crown of cilia | approx. 2,000 |
| ไซพันคูลา | ท่อขนาดเล็ก | หนอนคล้ายถั่ว | Mouth surrounded by invertible tentacles | 144 ถึง 320 สปีชีส์ |
| ทาร์ดิกราดา (Tardigrada) | เดินช้า | หมีน้ำ ทาร์ดิเกรด (Tardigrade) | ร่างกายที่สามารถแบ่งเป็นสี่ส่วน | 1,000 สปีชีส์ขึ้นไป |
| Xenoturbellida | หนอนตัวแบนรูปร่างแปลกประหลาด | — | Ciliated deuterostome | 2 |
| ทั้งหมด: 35 | 2,000,000- |
| สัตว์ที่มีช่องปากเกิดก่อนช่องทวาร | สัตว์ที่มีสมมาตรด้านข้าง | |
| สัตว์ที่มีช่องปากเกิดภายหลังช่องทวาร | ||
| ยังไม่สามารถลงความเห็นได้ | ||
| อื่น ๆ (สัตว์ที่มีสมมาตรแบบรัศมี หรือสิ่งมีชีวิตที่ไม่มีเนื้อเยื่อแท้จริง) | ||
อาณาจักรพืช
ส่วน ใน อาณาจักรพืช = ไฟลัม
| ส่วน* | ความหมาย | ชื่อสามัญ | ลักษณะเด่น |
|---|---|---|---|
| แอนโทเซโรโตไฟตา | พืชดอกไม้ฮอร์น | ฮอร์นเวิร์ต | รูปทรงฮอร์น sporophytes, ไม่มีระบบลำเลียง |
| ไบรโอไฟตา | พืชจำพวกมอสส์ | มอสส์ | Persistent unbranched sporophytes, ไม่มีระบบลำเลียง |
| Marchantiophyta | Marchantia plants | ลิเวอร์เวิร์ต | Ephemeral unbranched sporophytes, ไม่มีระบบลำเลียง |
| ไลโคโปดิโอไฟตา | Wolf foot plants | Clubmosses & Spikemosses | Microphyll พืชมีใบ, มีระบบลำเลียง |
| เทอริโดไฟตา | ต้นเฟิร์น | เฟิร์น & Horsetails | Prothallus gametophytes, มีระบบลำเลียง |
| เทอริโดสเปอมาโตไฟตา | เฟิร์นกับเมล็ดพืช | เฟิร์นมีเมล็ด | พบเจอเฉพาะในซากฟอสซิล, mostly Devonian, การจัดอันดับยังอยู่ในกรณีพิพาท |
| โคนิเฟอโรไฟตา | Sap/pitch plants | โคนิเฟอร์ | โคนที่มีเมล็ดพืชและไม้ประกอบด้วย tracheids |
| ไซแคโดไฟตา | พืชจำพวก ปาล์ม | ไซแคด | เมล็ดไม่มีเปลือก, crown of compound leaves |
| กิงโกไฟตา | พืชจำพวก แปะก๊วย | แปะก๊วย, Maidenhair | เมล็ดที่ไม่ได้รับการป้องกันจากผลไม้ (ชนิดเดียว) |
| นีโทไฟตา | นีโทไฟต์ | เมล็ดพืชและระบบลำเลียงไม้ยืนต้นกับท่อ | |
| แอนโทไฟตา (or แมกโนลิโอไฟตา) | พืชไม้ดอก | พืชจำพวก พืชออกดอก | มีดอก และมีเมล็ดที่มีรังไข่ห่อหุ้ม, มีระบบลำเลียงด้วยท่อน้ำเลี้ยง |
อาณาจักรเห็ดรา หรือฟังไจ
| ไฟล่า | ความหมาย | ชื่อสามัญ | ลักษณะเด่น |
|---|---|---|---|
| Chytridiomycota | Little pot mushroom | Chytrids | เซลลูโลสในผนังเซลล์สืบพันธุ์ flagellated |
| Deuteromycota | Second mushroom | เชื้อราที่ไม่สมบูรณ์ | เชื้อราที่ยังไม่แบ่งประเภท; เท่านั้นที่สังเกตเห็นการสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศ |
| Zygomycota | Yolk mushroom | Zygomycetes | ผสมผสาน gametangia ถึงรูปแบบ zygosporangium |
| Glomeromycota | Ball mushroom | ไม่มี | Form arbuscular mycorrhizae กับพืช |
| Ascomycota | Bag/Wineskin Mushroom | Sac fungi | สร้างสปอร์ใน 'ascus |
| Basidiomycota | Basidium Mushroom | Club Fungi | สร้างสปอร์จาก 'basidium |
อาณาจักรแบคทีเรีย
แหล่งข้อมูลอื่น
- การจำแนกและจัดหมวดหมู่ของสัตว์ เก็บถาวร 2006-03-07 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ในสารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน