ไม้จิ้มฟัน คือชิ้นไม้หรือพลาสติกหรือวัสดุอื่น ลักษณะเป็นแท่งสั้น ๆ ขนาดเล็ก มีปลายแหลมหนึ่งหรือสองข้าง เป็นอุปกรณ์เพื่อใช้กำจัดเศษอาหารหรือสิ่งสกปรกตามซอกฟัน โดยเฉพาะหลังรับประทานอาหาร ในประเทศไทยไม้จิ้มฟันมักทำมาจากไม้ไผ่ โดยการฝานไม้ไผ่ให้บาง ตัดพอดีชิ้น สุดท้ายลับและเหลาให้คม ปัจจุบันมักผลิตโดยเครื่องจักร
ประวัติ
ไม้จิ้มฟันอาจจะเป็นอุปกรณ์ทำความสะอาดฟันที่เก่าแก่ที่สุด ในหลายวัฒนธรรมต่างก็รู้จักและใช้ไม้จิ้มฟัน ก่อนที่แปรงสีฟันจะถูกประดิษฐ์ขึ้น ผู้คนรู้จักการใช้ชิ้นไม้ที่แข็งหรืออ่อนเพื่อทำความสะอาดฟัน ไม้จิ้มฟันที่ผลิตจากทองสำริดถูกค้นพบในสุสานก่อนประวัติศาสตร์ ทางตอนเหนือของประเทศอิตาลีและทางตะวันออกของเทือกเขาแอลป์ รวมถึงในอารยธรรมเมโสโปเตเมีย
ไม้จิ้มฟันที่ผลิตจากทองและไม้ยางเรซินถูกค้นพบในสถานที่ที่เคยเป็นจักรวรรดิจีนมาก่อน และในคริสต์ศตวรรษที่ 9 มีการผลิตไม้จิ้มฟันให้มีความหรูหรา เช่นทำจากโลหะมีค่า วาดลวดลายให้วิจิตรบรรจง และมีการเคลือบให้เงางามคงทน
ในปี ค.ศ. 1859 เบนจามิน แฟรงคลิน สเตอร์เตแวนท์ ได้จดสิทธิบัตรสหรัฐเลขที่ 26627 สำหรับวิธีการปอกท่อนไม้เป็นแผ่นบาง (วีเนียร์) และ ค.ศ. 1863 ได้จดสิทธิบัตรสหรัฐเลขที่ 38768 สำหรับการตัดแผ่นบางนั้นออกเป็นชิ้นเล็กมีจุดประสงค์เพื่อนำมาทำหมุดตอกรองเท้า แต่ชาลส์ ฟอร์สเตอร์ นักธุรกิจชาวบอสตันได้ขอซื้อสิทธิจากสเตอร์เตแวนท์ เพื่อนำมาดัดแปลงผลิตไม้จิ้มฟัน ประมาณปี 1867 เขาได้เปิดโรงงานผลิตไม้จิ้มฟันแบบเหลี่ยมด้วยเครื่องจักรขึ้นเป็นครั้งแรกในโลกที่บอสตันและต่อมาย้ายไปยังรัฐเมน ที่มีไม้เบิร์ชคุณภาพดีอยู่มากเมื่อ ค.ศ. 1870 หลังจากนั้น ชาลส์ ฟรีแมน ผู้ทำงานกับฟอร์สเตอร์ได้จดสิทธิบัตรเครื่องจักรและผลิตภัณฑ์ไม้จิ้มฟันแบบกลมขึ้นเป็นครั้งแรก เมื่อปี ค.ศ. 1891 ดังนั้นจึงเป็นความเข้าใจผิดที่เผยแพร่กันว่า ค.ศ. 1872 ซิลาส โนเบิลและเจ. พี. คูลีย์ได้จดสิทธิบัตรเครื่องผลิตไม้จิ้มฟันเครื่องแรกของโลก ซึ่งเป็นสิทธิบัตรการปรับปรุง (improvement) เท่านั้น เนื่องจากชาลส์ ฟอร์สเตอร์ได้ทำการผลิตไม้จิ้มฟันด้วยเครื่องจักรมาหลายปีก่อนหน้านั้นแล้ว
ในทุกวันนี้ ไม้จิ้มฟันไม่ค่อยเป็นที่ยอมรับในศาสตร์ทันตกรรมสมัยใหม่ การใช้ไหมขัดฟันหรือแปรงสีฟันเป็นสิ่งที่ทันตแพทย์แนะนำ อย่างไรก็ตาม ด้วยเหตุที่การพัฒนาเทคโนโลยีการผลิตไม้จิ้มฟันยังมีความสำคัญอยู่ ไม้จิ้มฟันจึงยังคงเป็นที่นิยมต่อใครหลาย ๆ คน