ไวทยะ (สันสกฤต: वैद्य เบงกอล: বৈদ্য มลยาฬัม: വാദ്ധ്യാർ) หรือถอดรูปตรงกับภาษาไทยคำว่า เวทย์ หรือ แพทย์ เป็นคำภาษาสันสกฤตแปลว่า "แพทย์" นอกจากนี้ยังปรากฏคำนี้ใช้ในภาษาอินโด-อารยันอื่น ๆ เช่น ภาษาฮินดี โดยทั่วไปคำนี้ใช้ในประเทศอินเดียเพื่อเรียกบุคคลที่ปฏิบัติอายุรเวท ระบบการแพทย์พื้นถิ่นของอินเดีย ไวทยะอาวุโสหรือไวทยะระดับอาจารย์จะเรียกว่า ไวทยราช (Vaidyarāja; แพทยราช) เพื่อเป็นการแสดงความเคารพ ส่วนไวทยะที่สำเร็จการฝึกฝนและร่ำเรียนจากทุกตำราของอายุรเวทรวมถึงเชี่ยวชาญในการรักษาด้วยอายุรเวทจะเรียกว่า ปรนาจารย์ (Pranaacharya) ราชสกุลในอินเดียบางตระกูลมักมีไวทยะประจำครอบครัว และเรียกว่าเป็น ราชไวทยะ (ราชแพทย์)
นามสกุล
"ไวทยะ" ยังปรากฏใช้เป็นนามสกุลในแถบอินเดียเหนือและตะวันตก บุคคลที่มีชื่อเสียงที่มีนามสกุลนี้ เช่น จินตมัณ วินายก ไวทยะ, อรุณ ศรีธร ไวทยะ, ลักษมัณ ชคันนาถ ไวทยะ, นารายัณ ชคันนาถ ไวทยะ เป็นต้น