| ทางเดินอาหารทะลุ Gastrointestinal perforation | |
|---|---|
| ชื่ออื่น | การแตกของระบบทางเดินอาหาร, Ruptured bowel |
 | |
| ลมรั่วใต้กะบังลมทางด้านขวาจากลำไส้ทะลุ | |
| สาขาวิชา | วิทยาทางเดินอาหาร, เวชศาสตร์ฉุกเฉิน |
| อาการ | ปวดท้อง, กดเจ็บ |
| ภาวะแทรกซ้อน | ภาวะพิษเหตุติดเชื้อ, ฝี |
| การตั้งต้น | ฉับพลัน หรือ เพิ่มขึ้นทีละน้อย |
| สาเหตุ | การบาดเจ็บรุนแรง, ภายหลังการส่องกล้องตรวจลำไส้ใหญ่, ลำไส้อุดตัน, มะเร็งลำไส้ใหญ่, การอักเสบของกระเปาะยื่นของลำไส้, แผลในกระเพาะอาหาร, ภาวะลำไส้ขาดเลือด, การติดเชื้อคลอสตริเดียม ดิฟฟิไซล |
| วิธีวินิจฉัย | ภาพรังสีส่วนตัดอาศัยคอมพิวเตอร์, ภาพรังสีโดยไม่ใช้สารทึบรังสี |
| การรักษา | การผ่าตัดฉุกเฉินโดยวิธีผ่าตัดเปิดช่องท้อง |
| ยา | ให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำ, ให้ยาปฏิชีวนะ |
ทางเดินอาหารทะลุ คือภาวะที่ที่มีรูรั่วเกิดขึ้นที่ผนังของทางเดินอาหาร ซึ่งนับรวมตั้งแต่หลอดอาหาร กระเพาะอาหาร ลำไส้เล็ก และลำไส้ใหญ่ อาการสำคัญคืออาการปวดท้องอย่างรุนแรงและกดเจ็บ หากเกิดการทะลุที่กระเพาะอาหารหรือลำไส้เล็กส่วนต้นผู้ป่วยมักมีอาการปวดท้องรุนแรงเฉียบพลัน ในขณะที่หากเกิดการทะลุที่ลำไส้ใหญ่อาการอาจค่อยเป็นค่อยไปมากกว่า ผู้ป่วยมักมีอาการปวดอยู่ตลอดเวลา ภาวะแทรกซ้อนที่พบได้ ได้แก่ การติดเชื้อในกระแสเลือด หัวใจเต้นเร็ว หายใจเร็ว ไข้ การรู้สึกตัวผิดปกติ เป็นต้น
สาเหตุอาจรวมถึงการบาดเจ็บ เช่น บาดแผลจากมีด, การกินวัตถุมีคม หรือขั้นตอนทางการแพทย์เช่นการส่องกล้องตรวจลำไส้ใหญ่, การอุดตันของลำไส้เช่นจาก ลำไส้พันกัน, มะเร็งลำไส้ หรือโรคถุงผนังลำไส้อักเสบ, แผลในกระเพาะอาหาร, ลำไส้ขาดเลือด และการติดเชื้อต่าง ๆ รวมถึง คลอสตริเดียม ดิฟฟิไซล (C. difficile) รูเปิดให้สิ่งที่อยู่ในลำไส้เข้าสู่ช่องท้อง ผลของการเข้ามาของแบคทีเรียทำให้เกิดภาวะเยื่อบุช่องท้องอักเสบหรือก่อตัวเป็นฝี รูในกระเพาะอาหารอาจทำให้เกิดเยื่อบุช่องท้องอักเสบจากสารเคมีเนื่องจากกรดในกระเพาะอาหาร โดยทั่วไปการสแกนภาพรังสีส่วนตัดอาศัยคอมพิวเตอร์เป็นวิธีการวินิจฉัยที่ต้องการ อย่างไรก็ตามมักจะเห็นอากาศรั่วจากการทะลุได้ในภาพถ่ายรังสีธรรมดา
การเจาะทะลุที่ใดก็ตามของระบบทางเดินอาหารมักจะต้องได้รับการผ่าตัดฉุกเฉินโดยการผ่าตัดเปิดช่องท้อง โดยปกติจะดำเนินการร่วมกับการให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำและให้ยาปฏิชีวนะ อาจใช้ยาปฏิชีวนะหลายชนิดเช่น พิเพอราซิลิน/ทาโซแบคแตม (piperacillin/tazobactam) หรือให้ร่วมกันระหว่างซิโปรฟลอกซาซิน (ciprofloxacin) และเมโทรนิดาโซล (metronidazole) บางครั้งสามารถเย็บปิดรูได้ในขณะที่บางครั้งจำเป็นต้องมีการตัดลำไส้ แม้จะได้รับการรักษาเต็มที่แล้วแต่ความเสี่ยงต่อการเสียชีวิตอาจสูงถึง 50% รูที่เกิดจากแผลในกระเพาะอาหารเกิดขึ้นกับประชากรประมาณ 1 ต่อ 10,000 คนต่อปี ในขณะที่โรคถุงผนังลำไส้อักเสบเกิดขึ้นประมาณ 0.4 ต่อ 10,000 คนต่อปี
สัญญาณและอาการ
สัญญาณและอาการแสดงอาจรวมถึงความเจ็บปวดอย่างกะทันหันบริเวณลิ้นปี่ทางด้านขวาของเส้นกึ่งกลางกายซึ่งบ่งบอกถึงการทะลุของแผลในลำไส้เล็กส่วนต้น ในขณะที่แผลในกระเพาะอาหารจะแสดงให้เห็นโดยอาการปวดแสบปวดร้อนที่ลิ้นปี่ร่วมกับอาการท้องอืดและอาการอาหารไม่ย่อย
ในการทะลุของลำไส้ความเจ็บปวดจะเริ่มจากบริเวณที่ทะลุแล้วกระจายไปทั่วช่องท้อง
การทะลุของระบบทางเดินอาหารส่งผลให้เกิด อาการปวดท้องรุนแรงซึ่งจะรุนแรงขึ้นจากการเคลื่อนไหว, คลื่นไส้, อาเจียน และการอาเจียนเป็นเลือด อาการในภายหลัง ได้แก่ มีไข้และหนาวสั่น ไม่ว่าในกรณีใดหน้าท้องจะแข็งขึ้นโดยมีอาการกดเจ็บและปล่อยเจ็บ หลังจากผ่านไประยะหนึ่งอาการหน้าท้องจะทรงตัวและสามารถฟังเสียงหัวใจได้ทั่ว ผู้ป่วยหยุดการผายลมและการเคลื่อนไหวของลำไส้ ขนาดหน้าท้องขยาย
อาการของหลอดอาหารทะลุอาจรวมถึงอาการเจ็บหน้าอกอย่างกะทันหัน
สาเหตุ
สาเหตุที่สำคัญ ได้แก่ แผลในกระเพาะอาหาร, แผลในลำไส้เล็กส่วนต้น, ไส้ติ่งอักเสบ, มะเร็งในระบบทางเดินอาหาร, โรคถุงผนังลำไส้อักเสบ, โรคลำไส้อักเสบเรื้อรัง, ภาวะ superior mesenteric artery syndrome, การบาดเจ็บรุนแรงจากอุบัติเหตุ, อาการหนังยืดผิดปกติ ชนิดที่ส่งผลต่อหลอดเลือด (vascular Ehlers–Danlos syndrome) และโรคพยาธิไส้เดือน สำหรับไข้ไทฟอยด์,ยาแก้อักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ และการกลืนกินสารกัดกร่อน ก็อาจจะเป็นสาเหตุได้เช่นกัน
การกินแม่เหล็กหลายชิ้นอาจทำให้เกิดการทะลุของทางเดินอาหารได้ หากแม่เหล็กดึงดูดและเกาะติดกันผ่านช่วงขดที่ต่างกันของลำไส้
การวินิจฉัย
ในภาพถ่ายรังสีอาจมองเห็นก๊าซในช่องท้อง ก๊าซสามารถมองเห็นได้ง่ายในภาพเอ็กซเรย์ขณะที่ผู้ป่วยอยู่ในท่ายืน ปรกติการทะลุของทางเดินอาหารสามารถมองเห็นได้โดยใช้เอกซเรย์คอมพิวเตอร์ ระดับของเม็ดเลือดขาวมักจะสูงขึ้น
การรักษา
การร่วมรักษาโดยการผ่าตัดเป็นสิ่งที่จำเป็นเกือบตลอดเวลาในรูปแบบของการผ่าตัดเปิดช่องท้องและการปิดช่องทะลุพร้อมกับการล้างช่องท้อง บางครั้งอาจมีการจัดการโดยการส่องกล้อง อาจใช้การผ่าตัดชั้นเยื่อบุช่องท้องมาปิดบาดแผล (Graham patch) สำหรับการทะลุของลำไส้เล็กส่วนต้น
การรักษาแบบดั้งเดิมรวมถึงการให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำ, ให้ยาปฏิชีวนะ, การใส่สายสวนทางจมูกเพื่อกันการสำลักและการงดน้ำงดอาหาร จะใช้เฉพาะในกรณีที่บุคคลนั้นมีข้อบ่งชี้ว่าไม่มีอาการแพ้ และมีอาการทางคลินิกคงที่
แหล่งข้อมูลอื่น
| การจำแนกโรค | |
|---|---|
| ทรัพยากรภายนอก |