สารระเหย

สารระเหย
ผลิตภัณฑ์ในบ้านทั่วไปอย่างยาทาสีเล็บมีตัวทำละลายที่สามารถทำให้เข้มข้นและสูดได้เพื่อก่อให้เกิดภาวะพิษในทางที่ผู้ผลิตมิได้ตั้งใจ การใช้ผลิตภัณฑ์แบบนี้อาจเป็นอันตรายหรือถึงตายได้
สาขาวิชา	พิษวิทยา

สารระเหย (อังกฤษ: inhalants) หรือศัพท์บัญญัติว่า ยาดม หรือ ยาสูด เป็นกลุ่มสารเคมีในครัวเรือนและอุตสาหกรรมหลายชนิดซึ่งไอระเหยหรือแก๊สอัดความดันสามารถทำให้เข้มข้นและสูดหายใจเข้าไปทางจมูกหรือปากเพื่อให้เกิดภาวะพิษได้ (หรือภาษาแสลงว่า "เมา") ในทางที่ผู้ผลิตมิได้ตั้งใจให้ใช้ มีการหายใจสารระเหยเข้าที่อุณหภูมิห้องผ่นการกลายเป็นไอ (ในกรณีของแกโซลีนหรืออะซีโตน) หรือจากบรรจุภัณฑ์อัดความดัน (เช่น ไนตรัสอ็อกไซด์หรือบิวเทน และไม่รวมยาที่สูดหลังเผาหรือให้ความร้อน ตัวอย่างเช่น เอมิลไนไตรต์ (ป็อปเปอร์) ไนตรัสอ็อกไซด์และโทลูอีน ซึ่งเป็นตัวทำละลายที่ใช้อย่างกว้างขวางในคอนแท็กต์ซีเมนต์ (contact cement) ปากกาเคมีชนิดลบไม่ได้ และกาวบางชนิด ถือเป็นสารระเหย แต่การสูบยาสูบ กัญชาและโคเคนไม่ใช่สารระเหย แม้ยาเหล่านี้สูดดมเข้าไปเมื่อสูบเช่นกัน

แม้วิชาชีพแพทย์มีการจ่ายสารระเหยบางชนิด และใช้เพื่อวัตถุประสงค์ทางการแพทย์ เช่น ยาสลบชนิดสูดและไนตรัสอ็อกไซด์ แต่บทความนี้จะเน้นการใช้สารขับเคลื่อนในครัวเรือนและอุตสาหกรรม กาว เชื้อเพลิงและผลิตภัณฑ์อื่นในทางที่ผู้ผลิตไม่ได้ตั้งใจให้ใช้ เพื่อให้เกิดภาวะพิษหรือผลออกฤทธิ์ต่อประสาทอย่างอื่น ผลิตภัณฑ์เหล่านี้มีใช้เป็นยาเพื่อนันทนานการสำหรับผลภาวะพิษของมัน ในรายงานของสถาบันการใช้ยาเสพติดแห่งชาติของสหรัฐปี 2538 ผู้ใช้สารระเหยที่รุนแรงที่สุด ได้แก่ เด็กและวัยรุ่นไร้บ้านซึ่ง "ไม่มีครอบครัว" สารระเหยเป็นสารชนิดเดียวที่วัยรุ่นอายุน้อยใช้มากกว่าวัยรุ่นอายุมากกว่า ผู้ใช้สารระเหยสูดไอหรือแก๊สขับเคลื่อนละอองฝอยโดยใช้ถงพลาสติกครอบไว้เหนือปากหรือโดยหายใจจากผ้าที่ชุบตัวทำละลายหรือสูดจากภาชนะเปิด

ผลของสารระเหยมีตั้งแต่ภาวะพิษคล้ายแอลกอฮอลและภาวะครึ้มใจอย่างเข้มไปจนถึงประสาทหลอนชัดเจนขึ้นอยู่กับสารและขนาดที่ใช้ ผู้ใช้สารระเหยบางคนได้รับบาดเจ็บเนื่องจากผลเป็นอันตรายของตัวทำละลายหรือแก๊ส หรือเนื่องจากสารเคมีอื่นที่ใชในผลิตภัณฑ์ที่สูด สำหรับยาที่ใช้เพื่อนันทนาการ ผู้ใช้อาจได้รับบาดเจ็บจากพฤติกรรมอันตรายขณะเป็นพิษ เช่น ขับยานพาหนะโดยอยู่ภายใต้อิทธิพลของสารระเหย ในบางกรณีผู้ใช้เสียชีวิตจากภาวะออกซิเจนต่ำในเลือด ปอดบวม หัวใจล้มเหลวหรือหยุด หรือการสำลักอาเจียน การบาดเจ็บของสมองมักเกิดในผู้ใช้ตัวทำละลายระยะยาว