องคชาตแข็งตัวขณะหลับ
องคชาตแข็งตัวขณะหลับ (อังกฤษ: Nocturnal penile tumescence, NPT) เป็นภาวะการแข็งตัวขององคชาตในขณะนอนหลับ เป็นอาการปกติทางกายภาพของเพศชายทุกคนที่ไม่มีภาวะหย่อนสมรรถภาพทางเพศ โดยปกติจะเกิดขึ้นประมาณ 3 ถึง 5 ครั้งในเวลากลางคืน ขณะร่างกายอยู่ในภาวะหลับตื้น (REM sleep) เชื่อกันว่า NPT มีส่วนในการรักษาองคชาตให้มีสุขภาพดี
ประโยชน์ในการวินิจฉัย
ผู้ปฏิบัติการเกี่ยวกับสุขภาพทางเพศใช้การแข็งตัวขององคชาตยามกลางคืน เพื่อเช็คดูว่า คนไข้ที่มีภาวะหย่อนสมรรถภาพทางเพศ มีสาเหตุมาจากกายหรือจิตใจ โดยประกอบอุปกรณ์ที่ยืดหยุ่นได้ที่องคชาตของคนไข้เมื่อนอนหลับ อุปกรณ์นั้นจะสามารถตรวจจับความเปลี่ยนแปลงความหนาของอวัยวะ และจะส่งข้อมูลไปที่คอมพิวเตอร์เพื่อการวิเคราะห์ต่อไป ถ้ามีการแข็งตัวในยามกลางคืน ภาวะหย่อนสมรรถภาพทางเพศก็จะรับวินิจฉัยว่าเป็นสภาวะทางกายที่มีเหตุจากอารมณ์ความรู้สึกทางใจ เช่นความวิตกกังวลทางเพศ และถ้าไม่มี ก็จะวินิจฉัยว่า เกิดจากเหตุทางกายภาพ
กลไก
ยังไม่รู้แน่นอนว่า NPT เกิดขึ้นอย่างไร ในปี ค.ศ. 2005 แบงครอฟต์ตั้งสมมุติฐานว่านิวรอนที่ใช้ norepinephrine เป็นสารสื่อประสาท ที่อยู่ที่ locus ceruleus มีฤทธิ์ห้ามการแข็งตัวขององคชาต และการหยุดการยิงสัญญาณของนิวรอนที่เกิดขึ้นใน REM sleep อาจส่งผลให้เกิดการทำงานที่เกี่ยวข้องกับฮอร์โมนเพศชาย testosterone มีฤทธิ์กระตุ้น ปรากฏเป็น NPT
หลักฐานสนับสนุนความเป็นไปได้ว่า กระเพาะปัสสาวะที่เต็มสามารถส่งผลให้เกิดการแข็งตัวขององคชาต ได้มีมานานแล้ว และมีการตั้งชื่อว่า reflex erection (การแข็งตัวขององคชาตโดยรีเฟล็กซ์) เส้นประสาทที่ควบคุมการแข็งตัวโดยรีเฟล็กซ์อยู่ที่ไขสันหลังที่ sacral vertebrae (คือระดับ S2-S4) คือ กระเพาะปัสสาวะที่เต็มมักจะมีผลเป็นการเร้าเส้นประสาทเหล่านั้นอย่างเบา ๆ มีผลเป็น NPT
ความที่กระเพาะปัสสาวะที่เต็มก่อให้เกิดการแข็งตัว โดยเฉพาะในเวลานอน อาจจะได้การสนับสนุนจากประโยชน์ที่ได้รับจากการแข็งตัว คือเข้าไปห้ามการปัสสาวะ และดังนั้นก็จะช่วยป้องกันอาการปัสสาวะรดยามกลางคืน (nocturnal enuresis)