| เซรีเบลลัม (Cerebellum) | |
|---|---|
 สมองของมนุษย์ เซรีเบลลัมแสดงด้วยสีม่วง
| |
| รายละเอียด | |
| ส่วนหนึ่งของ | สมอง |
| หลอดเลือดแดง | มีหลอดเลือดแดงที่เลี้ยงทั้งหมด ดังนี้ |
| หลอดเลือดดำ | มีหลอดเลือดดำที่รับเลือดทั้งหมด ดังนี้ |
| ตัวระบุ | |
| MeSH | D002531 |
| นิวโรเนมส์ | 643 |
| นิวโรเล็กซ์ ID | birnlex_1489 |
| TA98 | A14.1.07.001 |
| TA2 | 5788 |
| FMA | 67944 |
| ศัพท์ทางกายวิภาคของประสาทกายวิภาคศาสตร์ | |
เซรีเบลลัม หรือ สมองน้อย (อังกฤษ: Cerebellum) เป็นบริเวณของสมองที่ทำหน้าที่สำคัญในการประมวลการรับรู้และการควบคุมการสั่งการ เนื่องจากซีรีเบลลัมทำหน้าที่ประสานการควบคุมการสั่งการ จึงมีวิถีประสาทเชื่อมระหว่างซีรีเบลลัมและคอร์เท็กซ์สั่งการของซีรีบรัม (ซึ่งจะส่งข้อมูลไปยังกล้ามเนื้อเพื่อเคลื่อนไหว) และลำเส้นใยประสาทสไปโนซีรีเบลลาร์ (spinocerebellar tract) (ซึ่งทำหน้าที่ส่งข้อมูลการรับรู้อากัปกิริยาจากไขสันหลังกลับมายังซีรีเบลลัม) เซรีเบลลัมทำหน้าที่ประมวลวิถีประสาทต่าง ๆ โดยใช้ข้อมูลเกี่ยวกับตำแหน่งของร่างกายและการเคลื่อนไหวละเอียดที่ส่งกลับเข้ามา
รอยโรคที่เกิดในเซรีเบลลัมไม่ก่อให้เกิดกล้ามเนื้ออ่อนแรงหรือทำให้เกิดอัมพาต แต่จะเกิดความผิดปกติในการส่งข้อมูลกลับซึ่งทำให้เกิดความผิดปกติในการเคลื่อนไหวละเอียด, การรักษาสมดุล, ท่าทางและตำแหน่งของร่างกาย, และการเรียนรู้การสั่งการ การสังเกตของนักสรีรวิทยาในช่วงศตวรรษที่ 18 บ่งชี้ว่าผู้ป่วยที่เกิดความเสียหายที่เซรีเบลลัมจะมีปัญหาในการประสานการสั่งการ (motor coordination) และการเคลื่อนไหว การวิจัยเกี่ยวกับหน้าที่ของซีรีเบลลัมในช่วงต้นถึงกลางศตวรรษที่ 19 จะศึกษาจากรอยโรคและการลองตัดซีรีเบลลัมในสมองของสัตว์ทดลอง นักวิจัยทางสรีรวิทยาได้บันทึกว่ารอยโรคดังกล่าวทำให้สัตว์มีการเคลื่อนไหวที่ผิดปกติ, ท่าเดินเงอะงะ, และกล้ามเนื้ออ่อนแรง จากการสังเกตในช่วงเวลานั้นทำให้เกิดข้อสรุปว่าซีรีเบลลัมเป็นโครงสร้างเกี่ยวกับการควบคุมการสั่งการ อย่างไรก็ตามในการวิจัยสมัยใหม่แสดงว่าซีรีเบลลัมมีหน้าที่ที่หลากหลายกว่าไม่ว่าจะเป็นหน้าที่เกี่ยวกับกระบวนการคิด (ประชาน; cognition) , เช่น ความใส่ใจ, และกระบวนการทางภาษา, ดนตรี, และสิ่งกระตุ้นชั่วคราวอื่นๆ
ลักษณะโดยทั่วไป
ซีรีเบลลัมตั้งอยู่บริเวณด้านหลังเยื้องด้านล่างของศีรษะ (บริเวณสมองส่วนท้าย (rhombencephalon)) ด้านหลังของพอนส์ (pons) และด้านล่างกลีบท้ายทอย (occipital lobe) ของซีรีบรัม ซีรีเบลลัมประกอบด้วยเซลล์แกรนูล (granule cell) ขนาดเล็กๆ จำนวนมาก ส่วนนี้จึงมีเซลล์ประสาทมากกว่า 50% ของสมองทั้งหมด แต่มีปริมาตรเพียง 10% ของปริมาตรสมองรวม ซีรีเบลลัมรับใยประสาทนำเข้ามากถึงประมาณ 200 ล้านใย ในขณะที่เส้นประสาทตา (optic nerve) ประกอบด้วยใยประสาทเพียงหนึ่งล้านใย
ซีรีเบลลัมแบ่งออกเป็นครึ่งซ้ายและขวาเช่นเดียวกับซีรีบรัม และแบ่งออกเป็นกลีบย่อยๆ 10 กลีบ การเรียงตัวของเซลล์ประสาทในซีรีเบลลัมมีลักษณะเป็นแบบเดียวกันทั้งหมด คือเชื่อมต่อเป็นชุดของวงจรในแนวตั้งฉาก การเรียงตัวเป็นแบบเดียวกันดังกล่าวทำให้ง่ายต่อการศึกษาวงจรประสาท
เซลล์ประสาทสองประเภทที่มีบทบาทโดดเด่นในวงจรสมองน้อยคือ เซลล์เปอร์กินเจ(Purkinje cells) และ เซลล์แกรนูล(granule cell) เซลล์เปอร์กินเจควบคุมการแสดงผลของซีรีเบลลัมโดยยับยั้งจากการยิงของนิวเคลียสลึก ความผิดปกติที่เกี่ยวข้องกับเซลล์เปอร์กินเจ มักจะมีผลเสียต่อการเคลื่อนไหวของผู้ป่วยได้ เซลล์แกรนูลคือหนึ่งในเซลล์ประสาทที่เล็กที่สุดในซีรีเบลลัม เซลล์แกรนูลรับเส้นประสาททั้งหมดจาก mossy fibre
การเจริญพัฒนาและวิวัฒนาการ
ระหว่างช่วงต้นของการเจริญของเอ็มบริโอ สมองจะเริ่มแบ่งออกเป็น 3 ส่วนหรือปล้อง ได้แก่ สมองส่วนหน้า (prosencephalon) , สมองส่วนกลาง (mesencephalon) , และสมองส่วนท้าย (rhombencephalon) สมองส่วนท้ายจะเป็นปล้องที่อยู่ท้ายที่สุดซึ่งจะเจริญไปเป็นซีรีเบลลัม ส่วนนี้จะเจริญโดยพัฒนาเป็นกระเปาะ 8 อัน เรียกว่า รอมโบเมียร์ (rhombomere) ซีรีเบลลัมจะเจริญมาจากรอมโบเมียร์ 2 อันที่อยู่ตรงแผ่นเอลาร์ (alar plate) ของนิวรัล ทูบ (neural tube) ซึ่งเป็นท่อที่จะเจริญไปเป็นสมองและไขสันหลัง
ภาพอื่นๆ
Lobes
Diencephalon
Scheme showing the connections of the several parts of the brain.
Upper surface of the cerebellum.
Under surface of the cerebellum.
Sagittal section of the cerebellum, near the junction of the vermis with the hemisphere.
Dissection showing the projection fibers of the cerebellum.
Scheme of roof of fourth ventricle. The arrow is in the foramen of Majendie.
Dissection showing the course of the cerebrospinal fibers.
Diagram showing the positions of the three principal subarachnoid cisternæ.
Human cerebellum anterior view
Human brain midsagittal view
ดูเพิ่ม
แหล่งข้อมูลอื่น
- A worldwide list of laboratories that do research on the cerebellum ที่ เวย์แบ็กแมชชีน.
- Cerebellum and timing at University of California, Berkeley
- Cerebellum and multiple sclerosis at mult-sclerosis.org
- Basal ganglia and cerebellum เก็บถาวร 2009-04-29 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน at Washington University in St. Louis
- "The Treasure at the Bottom of the Brain” เก็บถาวร 2007-09-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน at newhorizons.org
- Cerebellum images เก็บถาวร 2008-04-15 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน at About.com
- ภาพสมองตัดแต่งสีซึ่งรวมส่วน "cerebellum" at the BrainMaps project
- Histological section of primate cerebellum at University of Birmingham
- Cerebellum and Motor Control เก็บถาวร 2015-06-21 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, Neurophysiology Lecture Site, Ronald E. Young, Ph.D., University of West Indies, Mona.
หนังสืออ่านเพิ่มเติม
- Ito M. Cerebellum and Neural Control. New York: Raven Press; 1984. ISBN 0-89004-106-7
- Kandel ER, Schwartz JH, Jessell TM. Principles of Neural Science, 4th ed. McGraw-Hill, New York (2000). ISBN 0-8385-7701-6
- Llinás, R, Sotelo C. The Cerebellum Revisited. New York: Springer; 1992. ISBN 0-387-97693-0
- Parent A, Carpenter MB. Carpenter's Human Neuroanatomy. 9th ed. Philadelphia: Williams and Wilkins; 1995. ISBN 0-683-06752-4