เอ็นโดเม็ตทรีโอมา

เอ็นโดเม็ตทรีโอมา Endometriosis of ovary
ภาพส่องกล้องของเอ็นโดเม็ตทรีโอมาในรังไข่ซ้ายที่แตกแล้ว
สาขาวิชา	นรีเวชวิทยา

เอ็นโดเม็ตทรีโอมา (อังกฤษ: endometrioma) หรือ ช็อกโกแลตซีสต์ เป็นการมีเนื้อเยื่อบุมดลูกในและบางทีบนรังไข่ เป็นภาวะเยื่อบุมดลูกต่างที่ที่พบบ่อยที่สุดเยื่อบุมดลูกต่างที่เป็นภาวะมีเนื้อเยื่อบุมดลูกอยู่นอกมดลูก การมีเยื่อบุมดลูกต่างที่สามารถส่งผลให้เกิดเนื้อเยื่อแผลเป็น สิ่งยึดติดและปฏิกิริยาการอักเสบ มันเป็นการเติบโตแบบไม่ร้าย (ไม่ใช่มะเร็ง) เอ็นโดเม็ตทรีโอมาพบในรังไข่มากที่สุด นอกจากนี้ยังเจริญในซอกทวารหนักและมดลูก (recto-uterine pouch) ผิวมดลูก และระหว่างช่องคลอดกับไส้ตรง

พยาธิสรีรวิทยา

เนื้อเยื่อบุมดลูกเป็นเนื้อเยื่อเมือกที่ปกติบุมดลูก เยื่อบุมดลูกมีเลือดมาเลี้ยงมาก และฮอร์โมนเอสโตรเจนและโปรเจสเตอโรนกำกับการเติบโต เยื่อบุมดลูกประกอบด้วยเนื้อเยื่อแบบต่อมและส่วนพยุงจากเยื่อบุในมดลูก

การรักษา

ยา

ยาแก้อักเสบชนิดไม่ใช่สเตอรอยด์ (NSAIDs) บ่อยครั้งใช้ครั้งแรกในผู้ป่วยเจ็บเชิงกราน โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากยังไม่สามารถวินิจฉัยเยื่อบุมดลูกต่างที่อย่างแน่ชัด (ต้องใช้การตัดออกและการตัดเนื้อออกตรวจ) เป้าหมายของการบำบัดด้วยยาโดยตรงคือการบรรลุภาวะไม่มีไข่ตก ตรงแบบจะต้องใช้การคุมกำเนิดด้วยฮอร์โมน นอกจากนี้ยังบรรลุได้ด้วยสารโปรเจสเตอโรน มีการใช้สารเหล่านี้หากยาเม็ดคุมกำเนิดและ NSAIDs ไม่มีผล สามารถใช้ GnRH ร่วมกับเอสโดรเจนและโปรเจสเตอโรนหากไม่มีประสิทธิผลแต่มีอาการของเอสโตรเจนต่ำลดลง ยาเหล่านี้มักไม่มีผลในการรักษาเอ็นโดเม็ตทรีโอมาและการบรรเทาอาการมีผลสั้นแม้กินยา การบำกบัดด้วยสารเหล่านี้มีผลข้างเคียงที่อาจคงอยู่ถาวรได้หลายอย่าง เช่น ร้อนวูบวาบ เสียมวลกระดูก เสียงแหบ น้ำหนักขึ้นและมีขนใบหน้าขึ้น

การผ่าตัด

การผ่าตัดอาศัยกล้องรวมการตัดสิ่งยึดติดรังไข่และเอ็นโดเม็ตทรีโอมาออก เอ็นโดเม็ตทรีโอมาบ่อยครั้งต้องผ่าตัดออกและการตัดออกถือว่ามผีลดีกว่าในแง่การขจัดโรคอย่างถาวรและบรรเทาปวด บางทีการผ่าตัดมีผลเพิ่มการเจริญพันธุ์ แต่อาจมีผลเสียนำให้การเพิ่มวัฏจักรวันที่ 2 หรือ 3 FSH สำหรับผู้ป่วยหลายคน

การผ่าตัดด้วยเลเซอร์และการจี้ด้วยไฟฟ้า (cauterization) ถือว่ามีผลน้อยกว่ามากและเผาไหม้เฉพาะชั้นบนของเนื้อเยื่อบุมดลูกเท่านั้น ทำให้เอ็นโดเม็ตทรีโอมาและเยื่อบุมดลูกต่างที่เติบโตกลับมาอย่างรวดเร็ว เช่นเดียวกัน การระบายเอ็นโดเม็ตทรีโอมาและการรักษาโดยใช้สารก่อกระด้าง (sclerotherapy) เป็นเทคนิคที่ยังเป็นที่ถกเถียงสำหรับการเอาเอ็นโดเม็ตทรีโอมา การบำบัดแบบอนุรักษ์สามารถใช้เพื่อรักษาภาวะเจริญพันธุ์ในผู้ป่วยอายุน้อยแต่สามารถมีผลเพิ่มค่า FSH ดังที่กล่าวไปข้างต้น และทำให้รังไข่ผลิตได้น้อยลง โดยเฉพาะอย่างยิ่งถ้าในกระบวนการผ่าตัดมีการนำเนื้อเยื่อรังไข่ที่ทำหน้าที่ได้ออก

บรรณานุกรม

• Taber's cyclopedic medical dictionary. Venes, Donald, 1952-, Taber, Clarence Wilbur, 1870-1968. (Ed. 22, illustrated in full color ed.). Philadelphia: F.A. Davis. 2013. ISBN 9780803629783. OCLC 808316462.{{cite book}}: CS1 maint: others (ลิงก์)

แหล่งข้อมูลอื่น