ระบบอวัยวะ (อังกฤษ: organ system) เป็นกลุ่มของอวัยวะที่ทำงานร่วมกัน ตัวอย่างที่เห็นได้ชัดในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมและสัตว์อื่น ๆ รวมทั้งมนุษย์ เช่น ระบบไหลเวียนโลหิตทำงานได้ดี, ระบบทางเดินหายใจ,ทำงานได้ดี ระบบประสาททำงานได้ดี เป็นต้น กลุ่มของระบบอวัยวะหลาย ๆ ระบบรวมกันประกอบเป็นสิ่งมีชีวิต (organism)
ระบบในร่างกายมนุษย์
ร่างกายมนุษย์ประกอบด้วยระบบต่างๆ มากมายเนื่องจากจัดเป็นสิ่งมีชีวิตที่มีกลไกการทำงานที่สลับซับซ้อน การศึกษาระบบที่ทำงานเฉพาะเหล่านี้คือวิชากายวิภาคศาสตร์มนุษย์ ระบบอวัยวะในมนุษย์ยังสามารถพบได้ในสัตว์ชนิดอื่น ๆ อีกหลายชนิด
- ระบบไหลเวียนโลหิต (Circulatory system) ทำหน้าที่สูบฉีดและลำเลียงเลือดมาจากและไปยังปอดและส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย โดยผ่านหัวใจ, เลือด, หลอดเลือด
- ระบบทางเดินอาหาร (Digestive system) ทำหน้าที่ย่อยและดูดซึมอาหารโดยมีอวัยวะที่ทำหน้าที่เช่น ต่อมน้ำลาย, หลอดอาหาร, กระเพาะอาหาร, ตับ, ถุงน้ำดี, ตับอ่อน, ลำไส้, ไส้ตรง, และทวารหนัก
- ระบบต่อมไร้ท่อ (Endocrine system) ทำหน้าที่ติดต่อสื่อสารภายในร่างกายโดยอาศัยฮอร์โมนซึ่งผลิตจากต่อมไร้ท่อ เช่น ไฮโปทาลามัส, ต่อมใต้สมอง, ต่อมไพเนียล, ต่อมไทรอยด์, ต่อมพาราไทรอยด์, และต่อมหมวกไต
- ระบบปกคลุมร่างกาย (Integumentary system) ได้แก่ผิวหนัง, ผม, ขน, และเล็บ มีหน้าที่ปกคลุมร่างกาย ควบคุมอุณหภูมิภายในร่างกาย รับความรู้สึกจากภายนอก
- ระบบน้ำเหลือง (Lymphatic system)เป็นโครงสร้างที่เกี่ยวข้องกับการขนถ่ายน้ำเหลืองระหว่างเนื้อเยื่อและกระแสเลือด ประกอบด้วย น้ำเหลือง, ต่อมน้ำเหลือง, และหลอดน้ำเหลือง ซึ่งทำหน้าที่ขนส่งน้ำเหลืองนั้นจัดว่าอยู่ในระบบภูมิคุ้มกัน (Immune system) ซึ่งมีหน้าที่ต่อต้านสารก่อโรคโดยเม็ดเลือดขาว, ต่อมทอนซิล, ทอนซิลคอหอย (adenoid) , ต่อมไทมัส และม้าม
- ระบบกล้ามเนื้อ (Muscular system) เกี่ยวกับการเคลื่อนไหวโดยใช้การยืดหดของกล้ามเนื้อ
- ระบบประสาท (Nervous system) ทำหน้าที่รวบรวม ขนส่ง และประมวลข้อมูลจากสมอง, ไขสันหลัง, และเส้นประสาท
- ระบบสืบพันธุ์ (Reprodutive system) ประกอบด้วยอวัยวะสืบพันธุ์ แบ่งเป็นของเพศชายและเพศหญิง เพศหญิง รังไข่, ท่อนำไข่, มดลูก, ช่องคลอด, ต่อมน้ำนม, เพศชาย อัณฑะ, หลอดนำอสุจิ, ถุงน้ำอสุจิ, ต่อมลูกหมาก, และองคชาต ทำหน้าที่ในการสืบพันธุ์
- ระบบทางเดินหายใจ (Respiratory system) ประกอบด้วยอวัยวะที่ทำหน้าที่เกี่ยวกับการหายใจ เช่น คอหอย, กล่องเสียง, ท่อลม, หลอดลม, ปอด, และกะบังลม
- ระบบโครงกระดูก (Skeletal system) ค้ำจุนและป้องกันโครงสร้างอื่น ๆ ด้วยกระดูก, กระดูกอ่อน, เอ็น และเอ็นกล้ามเนื้อ
- ระบบขับถ่ายปัสสาวะ (Urinary system) ไต, ท่อไต, กระเพาะปัสสาวะ, และท่อปัสสาวะซึ่งทำหน้าที่ในการขับของเสียออกจากร่างกาย และปรับสมดุลน้ำ แร่ธาตุ
แหล่งข้อมูลอื่นๆ
- Systems Biology: An Overview by Mario Jardon: A review from the Science Creative Quarterly, 2005.
- Synthesis and Analysis of a Biological System, by Hiroyuki Kurata, 1999.