หัวองคชาต

หัวองคชาต
หัวองคชาตมนุษย์ (มองจากด้านบน)
หัวองคชาต (มองจากด้านท้อง)
รายละเอียด
คัพภกรรม	ปุ่มอวัยวะสืบพันธุ์
ระบบ	ระบบอวัยวะเพศและทางเดินปัสสาวะ
หลอดเลือดแดง	หลอดเลือดแดงด้านบนขององคชาต
หลอดเลือดดำ	หลอดเลือดดำด้านบนขององคชาต
ประสาท	เส้นประสาทด้านบนขององคชาต
ตัวระบุ
ภาษาละติน	Glans penis
TA98	A09.4.01.007
TA2	3668
FMA	18247
อภิธานศัพท์กายวิภาคศาสตร์

กายวิภาคภายในของหัวองคชาตมนุษย์:
1. พังผืดองคชาต
2. คอร์ปุส คาเวอร์โนซุม
3. ร่องคอ
4. คอของหัวองคชาต
5. หนังหุ้มปลายองคชาต
6. หัวองคชาต
7. รูท่อปัสสาวะ
8. แอ่งรูปท้องเรือของท่อปัสสาวะชาย
9. ทูนิกา อัลบูจินีขององคชาต
10. คอร์ปุส สปอนจิโอซุม
11. ท่อปัสสาวะ

ในกายวิภาคมนุษย์เพศชาย หัวองคชาตเป็นโครงสร้างคล้ายหัวอยู่บริเวณส่วนปลายสุดขององคชาตมนุษย์ เป็นบริเวณการกระตุ้นอารมณ์ทางเพศที่ไวที่สุดของมนุษย์เพศชาย และเป็นแหล่งของความพึงใจทางเพศหลักทางกายวิภาคศาสตร์ ในทางกายวิภาคศาสตร์ถือเป็นอวัยวะที่มีต้นกำเนิดเหมือนกันกับหัวปุ่มกระสัน หัวองคชาตเป็นส่วนหนึ่งของอวัยวะสืบพันธุ์เพศชายในมนุษย์และสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมอื่น โดยอาจมีลักษณะทั้งแบบเรียบ มีหนาม ยืดยาว หรือแยกออกเป็นแฉก ภายนอกถูกบุด้วยเยื่อเมือกทำให้มีพื้นผิวเรียบและมันวาว ในมนุษย์ หัวองคชาตเป็นส่วนต่อเนื่องของคอร์ปุส สปอนจิโอซุมขององคชาต ที่ด้านบนสุดมีรูท่อปัสสาวะและที่ฐานก่อตัวขึ้นเป็นคอของหัวองคชาต บริเวณด้านท้องมีแนวของแถบเนื้อเยื่อที่มีความยืดหยุ่น เรียกว่า เส้นสองสลึง ในผู้ชายที่ไม่ได้ขริบส่วนดังกล่าวนี้จะถูกหุ้มด้วยหนังหุ้มปลายทั้งหมดหรือบางส่วน ในผู้ใหญ่ โดยทั่วไปหนังหุ้มปลายจะสามารถร่นกลับลงมาได้ทั้งโดยการใช้มือหรือบางครั้งอาจมีการร่นลงมาโดยอัตโนมัติในระหว่างการแข็งตัวขององคชาต

ในภาษาอังกฤษ หัวองคชาตใช้คำว่า "glans" และสำหรับภาษาอังกฤษแบบบริติชอาจใช้คำว่า “bellend” ได้อย่างไม่เป็นทางการ โดยคำว่า "glans" มาจากคำในภาษาละตินว่า glans ("ลูกโอ๊ก") และ penis ("ขององคชาต")

กายวิภาคศาสตร์

โครงสร้าง

แผนภาพของหลอดเลือดแดงขององคชาตและหัวองคชาต

หัวองคชาตเป็นส่วนขยายของคอร์ปุส สปอนจิโอซุม

หัวองคชาตเป็นเนื้อเยื่อพองยุบได้คล้ายฟองน้ำที่ก่อตัวขึ้นบนปลายกลมมนของคอร์ปุส คาเวอร์โนซุม พีนิสทั้งสองแท่ง ขยายขึ้นไปทางด้านบนมากกว่าด้านล่าง นับเป็นหมวกที่ขยายออกมาของคอร์ปุส สปอนจิโอซุม ส่วนที่คล้ายฟองน้ำนั้นล้อมรอบท่อปัสสาวะภายในองคชาตของเพศชายไว้ โดยเป็นช่องทางที่ใช้สำหรับการหลั่งน้ำอสุจิด้วย หัวองคชาตถูกปกคลุมด้วยเยื่อบุผิวสความัสแบบเป็นชั้นและชั้นแน่นของเนื้อเยื่อเกี่ยวพันซึ่งเทียบได้กับชั้นหนังแท้ของผิวหนังทั่วไป ภายนอกบุด้วยเยื่อเมือกซึ่งทำให้พื้นผิวและลักษณะปรากฏเรียบ ชั้นปาปิลลารีของชั้นหนังแท้นั้นมีการผสานเข้ากับเนื้อเยื่อเกี่ยวพันที่แน่นและก่อตัวขึ้นเป็นทูนิกา อัลบูจินีของคอร์ปุส สปอนจิโอซุมใต้หัวองคชาต การเพิ่มขึ้นของการไหลเวียนในหลอดเลือดแดงในระหว่างการแข็งตัวขององคชาตจะทำให้เนื้อเยื่อพองยุบได้ถูกเติมเต็มด้วยเลือด ทำให้หัวองคชาตมีขนาดใหญ่ขึ้นและไวต่อสัมผัสมากขึ้น โดยขณะที่องคชาตจะแข็งทื่อเมื่อแข็งตัว แต่ส่วนหัวองคชาตจะยังคงอ่อนนุ่มอยู่เล็กน้อย ซึ่งวัสดุที่มีลักษณะเป็นนวมนุ่มของหัวองคชาตนั้นจะช่วยซับแรงกระแทกในระหว่างการมีเพศสัมพันธ์ได้ ชนาดตามสัดส่วนของหัวองคชาตสามารถแตกต่างกันไปได้อย่างมาก แม้ว่าโดยทั่วไปแล้วรูปทรงของหัวองคชาตจะเหมือนกับลูกโอ๊ก แต่ผู้ชายบางคนอาจมีเส้นรอบวงของหัวองคชาตมากกว่าลำ ทำให้องคชาตมีลักษณะคล้ายเห็ดแทน ขณะที่คนอื่นทั่วไปอาจมีเส้นรอบวงแคบกว่าและรูปร่างจึงคล้ายกับอุปกรณ์แหย่ (probe) มากกว่า ผู้วิจัยบางรายเสนอว่า หัวองคชาตวิวัฒนาการจนกลายเป็นรูปลูกโอ๊ก รูปเห็ด หรือรูปกรวย เพื่อทำหน้าที่หนึ่งในระหว่างการมีเพศสัมพันธ์ นั่นคือการกำจัดน้ำอสุจิที่ตกค้างจากคู่นอนก่อนหน้า แต่ข้อเสนอนี้นั้นไม่ได้รับการสนับสนุนเมื่อพิจารณาถึงตระกูลญาติในอันดับวานรที่มีพฤติกรรมการผสมพันธุ์ที่ต่างกัน

ที่ยอดสุดของหัวองคชาตเป็นรูท่อปัสสาวะภายนอกที่มีลักษณะเหมือนรอยกรีดในแนวตั้ง เรียกว่า รูท่อปัสสาวะ ซึ่งเป็นจุดที่น้ำปัสสาวะ น้ำอสุจิ และน้ำหล่อลื่นไหลออกจากองคชาต เส้นรอบวงที่ฐานของหัวองคชาตรวมตัวขึ้นเป็นส่วนโค้งมน เรียกว่า คอของหัวองคชาต (corona) ส่วนเว้าลึกลงไปเป็นร่อง เรียกว่า ร่องคอ (coronal sulcus) ซึ่งอยู่ด้านหลังคอขององคชาตเส้นสองสลึงเป็นแถบยืดหยุ่นของเนื้อเยื่อที่มีหลอดเลือดไปเลี้ยงเป็นจำนวนมาก ตั้งอยู่บริเวณด้านใต้ของหัวองคชาตซึ่งเชื่อมหนังหุ้มปลายเข้ากับหัวองคชาต เส้นสองสลึงนั้นอ่อนนุ่มพอที่จะปล่อยให้มีการร่นของหนังหุ้มปลายลงและร่นกลับเมื่อไม่มีการแข็งตัวขององคชาตได้ ในระหว่างอ่อนตัว เส้นสองสลึงจะกระชับให้รูเปิดของหนังหุ้มปลายแคบลง

การมีประสาทไปเลี้ยง

หัวองคชาตและเส้นสองสลึงนั้นมีประสาทไปเลี้ยงโดยเส้นประสาทด้านบนขององคชาตและเส้นประสาทฝีเย็บ โดยทั้งสองเป็นแขนงแยกของเส้นประสาทหว่างขา แขนงหลักเกิดเป็นกลุ่มท่อขนาดเล็กของเส้นประสาท ซึ่งขยายออกไปสู่เนื้อเยื่อของหัวองคชาต การมีประสาทไปเลี้ยงจำนวนมากของหัวองคชาตนั้นสะท้อนให้เห็นถึงการเป็นแหล่งความสุขทางเพศหลักทางกายวิภาคศาสตร์ของเพศชาย โดยมีการโต้แย้งจากหยางและแบรดลีย์ว่า "รูปแบบที่แตกต่างกันของการมีประสาทไปเลี้ยงของหัวองคชาตนั้น เน้นย้ำถึงบทบาทของมันในฐานะโครงสร้างทางการรับสัมผัส" ขณะที่รายงานของหยางและแบรดลีย์ (1998) ระบุว่า "ไม่พบว่ามีส่วนใดในหัวองคชาตที่มีเส้นประสาทมาเลี้ยงหนาแน่นไปกว่าบริเวณอื่น" ฮาลาตาและมุนเจอร์ (1986) รายงานว่า ความหนาแน่นของปลายประสาทต่าง ๆ นั้นมีมากที่สุดในคอของหัวองคชาต

ฮาลาตาและสเปท (1997) รายงานว่า "หัวองคชาตประกอบไปด้วยปลายประสาทอิสระเป็นหลัก มีอยู่มากที่ปลายกระเปาะอวัยวะสืบพันธุ์ และพบยากในเม็ดพาชีเนียนและปลายรัฟฟินี ส่วนที่ปลายประสาทเมอร์เกิลและเม็ดไมสเนอร์ (ตัวรับแรงกลที่มักพบในผิวเรียบเลี่ยนที่หนา) นั้นไม่มีอยู่" กระเปาะปลายอวัยวะสืบพันธุ์ที่อยู่ทั่วหัวองคชาตจะมีจำนวนมากสุดในคอองคชาตและบริเวณใกล้เส้นสองสลึง ส่วนเม็ดพาชีเนียนและปลายรัฟฟินีนั้นพบได้มากในคอของหัวองคชาต ปลายประสาทที่พบมากที่สุดคือปลายประสาทอิสระที่ปรากฏในแทบทุกหนังแท้แพพิลลีของหัวองคชาต รวมถึงทั้งที่กระจายอยู่ทั่วชั้นหนังแท้ที่อยู่ลึกลงไป

การมีเลือดมาเลี้ยง

หัวองคชาตรับเลือดมาจากหลอดเลือดแดงหว่างขาในผ่านแขนงหลอดเลือดแดงด้านบนขององคชาตซึ่งทอดตัวไปตามลำขององคชาต ด้านหลังคอจะมีแขนงปลายของหลอดเลือดแดงด้านบนที่มีการเชื่อมต่อกันกับหลอดเลือดแดงในแนวแกนผ่านแขนงต่าง ๆ ก่อนจะไปสิ้นสุดที่หัวองคชาต การระบายเลือดดำจากองคชาตเริ่มต้นที่ฐานของหัวองคชาต โดยมีแขนงย่อยเล็ก ๆ จากคอองคชาตที่รวมตัวกันขึ้นเป็นข่ายหลอดเลือดดำบริเวณคอองคชาต เรียกว่า ข่ายหลอดเลือดดำเรโทรโคโรนัล (retro-coronal) หรือข่ายหลอดเลือดดำเรโทรบาลานิก (retro-balanic) หลอดเลือดดำลึกด้านบนซึ่งเป็นหนึ่งในหลอดเลือดดำด้านบนขององคชาตสองเส้น ทำหน้าที่ในการรับเลือดที่ระบายออกจากหัวองคชาตและคอร์ปุส คาเวอร์โนซาผ่านหลอดเลือดดำรูปหมวกที่ล้อมรอบทั้งสามไว้

หนังหุ้มปลาย

หัวองคชาตถูกปกคลุมทั้งหมดหรือบางส่วนด้วยผิวหนังที่พับเป็นสองชั้น เรียกว่า หนังหุ้มปลาย ในผู้ใหญ่การเปิดหัวองคชาตสามารถทำได้โดยง่ายโดยการดึงให้หนังหุ้มปลายร่นลงมาด้วยตนเอง หรืออาจมีการร่นลงมาได้เองโดยอัตโนมัติในระหว่างการแข็งตัวขององคชาต ระดับของการร่นหนังหุ้มปลายจะแตกต่างกันไปโดยขึ้นกับความยาวของหนังหุ้มปลาย วัตถุประสงค์หลักของหนังหุ้มปลายคือปกคลุมหัวองคชาตและรูปัสสาวะ โดยขณะเดียวกันก็ช่วยรักษาเยื่อเมือกให้อยู่ในสภาพแวดล้อมที่ชื้น

ความสามารถในการร่นของหนังหุ้มปลายจะค่อย ๆ เพิ่มขึ้นไปตามอายุ โดยในวัยทารก หนังหุ้มปลายจะเชื่อมติดอยู่กับหัวองคชาต ทำให้การร่นลงจะไม่สามารถทำได้ และจะเป็นเช่นนี้ไปจนถึงช่วงต้นของวัยเด็ก และจะมีการคับแน่นในช่วงวัยก่อนวัยรุ่น จากนั้นผิวหนังจะเริ่มยืดหยุ่นขึ้นเป็นอย่างมากในช่วงวัยเริ่มเจริญพันธุ์ ทำให้จะสามารถร่นหนังหุ้มปลายลงได้อย่างสมบูรณ์เมื่อจำเป็น โดยในอายุสิบแปดปี เด็กผู้ชายส่วนใหญ่จะมีหนังหุ้มปลายที่สามารถร่นลงได้อย่างเต็มที่

ในบางกรณี อาจมีการขริบหนังหุ้มปลายเกิดขึ้นด้วยเหตุผลด้านศาสนา วัฒนธรรม และการป้องกันโรค โดยการขริบเป็นหัตถการที่นำหนังหุ้มปลายองคชาตออกไปเป็นบางส่วนหรือทั้งหมด หัวองคชาตของผู้ที่ผ่านการขริบแล้วนั้นจะถูกเปิดออกและมีสภาพแห้งอย่างถาวร มีงานวิจัยหลายชิ้นเสนอว่าโดยทั่วไปแล้วนั้น หัวองคชาตของทั้งผู้ที่ได้รับการขริบหรือไม่ขริบนั้นมีความไวต่อความรู้สึกเท่ากัน

การพัฒนา

หัวองคชาตพัฒนาขึ้นจากโครงสร้างองคชาต เรียกว่า ปุ่มอวัยวะสืบพันธุ์ ซึ่งก่อตัวขึ้นในเอ็มบริโอในทั้งสองเพศในช่วงแรกของการตั้งครรภ์ ในขั้นแรกนั้นจะยังไม่มีการเปลี่ยนสภาพไป ซึ่งปุ่มจะพัฒนาขึ้นไปเป็นองคชาตในระหว่างการพัฒนาระบบสืบพันธุ์หากมีฮอร์โมนเพศชายเข้ามาควบคุม เช่น แอนโดรเจน

ในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม การเปลี่ยนสภาพทางเพศจะถูกกำหนดโดยตัวอสุจิซึ่งมีโครโมโซมเอกซ์หรือโครโมโซมวาย (เพศชาย) อย่างใดอย่างหนึ่งบรรจุอยู่ โครโมโซมวายจะมียีนกำหนดเพศ (SRY) ที่จะเข้ารหัสสารการถอดรหัสสำหรับโปรตีน TDF (สารกำหนดอัณฑะ) และไปกระตุ้นการสร้างเทสโทสเตอโรนเพื่อพัฒนาให้เอ็มบริโอเป็นเพศชายต่อไป

แม้ว่าเพศของทารกจะถูกกำหนดตั้งแต่การปฏิสนธิ การเปลี่ยนสภาพภายนอกที่สมบูรณ์ของอวัยวะจะเริ่มขึ้นในประมาณสัปดาห์ที่แปดหรือเก้าหลังการปฏิสนธิ บางแหล่งข้อมูลระบุว่ากระบวนการจะเสร็จสิ้นภายในสัปดาห์ที่สิบสอง ขณะที่แหล่งอื่นระบุว่าอวัยวะเพศจะเริ่มมีความชัดเจนในสัปดาห์ที่สิบสองและจะพัฒนาเต็มที่ในสัปดาห์ที่สิบหก ทั้งองคชาตและปุ่มกระสันนั้นพัฒนามาจากเนื้อเยื่อเดียวกันที่จะกลายไปเป็นหัวองคชาตและลำขององคชาต การมีต้นกำเนิดร่วมครั้งเอ็มบริโอนี้ทำให้อวัยวะทั้งสองนี้เป็นคู่เหมือน (รูปแบบที่ต่างกันของโครงสร้างเดียวกัน)

ในทารกในครรภ์เพศหญิง การขาดเทสโทสเตอโรนจะไปหยุดการเจริญเติบโตขององคชาต ทำให้ปุุ่มนั้นหดเล็กลงและกลายเป็นปุ่มกระสัน ในทารกในครรภ์เพศชาย การมีโครโมโซมวายจะนำไปสู่การพัฒนาของอัณฑะ ซึ่งจะหลั่งฮอร์โมนที่เรียกว่าแอนโดรเจนออกมาจำนวนมาก ฮอร์โมนเหล่านี้จะทำให้อวัยวะคงเฉยที่มีลักษณะเป็นกลางทางเพศนั้นเกิดมีความเป็นเพศชายขึ้น เมื่อปุ่มได้เผชิญกับเทสโทสเตอโรนแล้ว ปุ่มจะเกิดการยืดออกและกลายเป็นองคชาต การผสานกันของรอยทบปัสสาวะและเพศซึ่งเป็นโครงสร้างรูปกระสวยที่มีส่วนทำให้เกิดร่องท่อปัสสาวะในด้านท้องของปุ่มอวัยวะสืบพันธุ์ โดยโพรงปัสสาวะและเพศจะปิดลงอย่างสมบูรณ์และกลายเป็นท่อปัสสาวะฟองน้ำและลาบิโอสโครทัลที่บวมขึ้นและกลายเป็นถุงอัณฑะ การหลั่งของฮอร์โมนเทสโทสเตอโรนในระยะนี้จะมีบทบาทสำคัญยิ่งในการกำหนดรูปร่างสุดท้ายขององคชาต และเมื่อหลังจากคลอดแล้ว ระดับของเทสโทสเตอโรนจะลดลงอย่างมีนัยสำคัญจนกว่าจะถึงวัยเริ่มเจริญพันธุ์

นัยสำคัญทางคลินิก

เนื้อเยื่อบุผิวของหัวองคชาตประกอบไปด้วยเนื้อเยื่อเยื่อเมือก โดยเบอร์ลีย์และคณะรายงานว่าการล้างหัวองคชาตด้วยสบู่มากเกินไป อาจทำให้เยื่อเมือกที่ปกคลุมหัวองคชาตอยู่นั้นแห้งและเกิดผิวหนังอักเสบแบบไม่จำเพาะได้ โดยมีลักษณะอาการเป็นการอักเสบของผิวหนัง ซึ่งมักเกิดจากสารที่ก่อให้เกิดอาการระคายเคืองหรือการสัมผัสสารก่อภูมิแพ้ ความไวต่อสารเคมีที่อยู่ในผลิตภัณฑ์บางชนิดอาจทำให้เกิดอาการแพ้ได้ ซึ่งรวมไปถึงการระคายเคือง อาการคัน และผื่น

การอักเสบของหัวองคชาต เรียกว่า การอักเสบของปลายองคชาต (balanitis) เป็นภาวะที่สามารถรักษาได้ เกิดขึ้นในผู้ชายประมาณร้อยละ 3 ถึง 11 (มากกว่าร้อยละ 35 เป็นชายที่ป่วยเบาหวาน เอ็ดเวิร์ดรายงานว่าโดยทั่วไปแล้วจะพบในผู้ชายที่สุขอนามัยที่ไม่ดีหรือไม่ได้ขริบ โดยมีสาเหตุหลายประการ รวมถึงการระคายเคืองหรือติดเชื้อจุลชีพก่อโรคหลายชนิด อาการของการอักเสบของปลายองคชาตอาจปรากฏขึ้นอย่างทันทีทันใดหรือค่อย ๆ ปรากฏขึ้นก็ได้ โดยอาจรวมไปถึงความเจ็บปวด ระคายเคือง รอยแดงบนหัวองคชาต การระบุสาเหตุอย่างรอบคอบจำต้องมีการตรวจประวัติของผู้ป่วย การตรวจร่างกาย การเก็บตัวอย่างและการเพาะเชื้อ และการตรวจชิ้นเนื้อเพื่อกำหนดการรักษาได้อย่างเหมาะสม

รูเปิดของท่อปัสสาวะที่อยู่บนปลายของหัวองคชาตอาจเกิดการตีบ (meatal stenosis) ขึ้นได้ โดยมักพิจารณาว่าเป็นภาวะแทรกซ้อนภายหลังจากการขริบ โดยมีอุบัติการประมาณร้อยละ 2 ถึง 20 ในเด็กผู้ชายที่ผ่านการขริบแล้ว และไม่ค่อยพบในผู้ชายที่ไม่ขริบ มีอาการที่เป็นลักษณะเฉพาะคือการตีบแคบลงของรูปัสสาวะ และอาจทำให้มีการปัสสาวะบ่อยหรือแสบร้อนระหว่างปัสสาวะได้อย่างกะทันหันหรือบ่อยครั้ง

สัตว์อื่น

สัตว์ตัวผู้ในวงศ์เสือและแมวสามารถการถ่ายปัสสาวะไปข้างหลังได้โดยการโค้งส่วนปลายขององคชาตไปด้านหลัง ในแมว หัวองคชาตจะถูกปกคลุมด้วยหนามขณะที่ในสุนัขจะเรียบ หนามองคชาตนี้ยังพบได้ในหัวองคชาตของไฮยีนาลายจุดทั้งตัวผู้และตัวเมีย ในสุนัขตัวผู้ หัวองคชาตจะประกอบด้วยสองส่วน คือ บัลบัสแกลนดิส และ พารส์ลองกาแกลนดิส หัวองคชาตของฟอสซานั้นจะยืดยาวลงมาเป็นระยะครึ่งของลำและจะมีหนามเว้นแต่ส่วนปลาย เมื่อเทียบกับองคชาตของแมวแล้ว องคชาตแมวจะสั้นกว่าและเต็มไปด้วยหนาม ขณะที่สัตว์ในวงศ์ชะมดและอีเห็นจะมีลักษณะเรียบและยาว ในสัตว์มีกระเป๋าหน้าท้องรูปร่างของหัวองคชาตจะแตกต่างกันไปในแต่ละสปีชีส์ โดยสัตว์มีกระเป๋าหน้าท้องส่วนใหญ่จะมีหัวองคชาตที่แยกออกเป็นแฉก เว้นแต่มาโครพอดที่มีหัวองคชาตแบบไม่แบ่ง นอกจากนี้ยังมีตุ่นปากเป็ดและอิคิดนาที่หัวองคชาตแบ่งออกเป็นสองแฉกด้วย

หัวองคชาตของหนูที่อยู่ในบึงข้าว (marsh rice rat) จะมีลักษณะยาวและแข็งแรง โดยมีความยาวเฉลี่ย 7.3 มม. และกว้าง 4.6 มม.

ในทอมาโซไมส์อูคูชา จะมีหัวองคชาตที่มีลักษณะกลม สั้น และเล็ก และยังมีการแบ่งออกเป็นซีกซ้ายและขวา และมีร่องบนพื้นผิวด้าบนและเป็นสันที่ด้านล่าง ส่วนปลายจะปกคลุมด้วยหนาม ยกเว้นบริเวณใกล้ส่วนปลาย

หนูวินเคิลมันน์สามารถถูกจำแนกได้อย่างง่ายจะบรรดาสัตว์ในวงศ์เดียวกันเนื่องจากมีหัวองคชาตบางส่วนที่เป็นรอยย่น

ในม้าตัวผู้ เมื่อองคชาตแข็งตัวจะมีความยาวเพิ่มขึ้นเป็น 3 ถึง 4 เท่า โดยท่อปัสสาวะจะเปิดออกภายในส่วนที่เรียกว่าแอ่งท่อปัสสาวะ ซึ่งเป็นถุงขนาดเล็กที่ปลายสุดของหัวองคชาต หัวองคชาตของม้าจะยื่นเข้าไปภายในลำซึ่งต่างจากมนุษย์

ค้างคาวพิพิสเทรลของเรซีย์มีหัวองคชาตเป็นรูปไข่และมีลักษณะแคบ

หัวองคชาตของกระรอกดินเคปจะมีขนาดใหญ่และมีกระดูกองคชาตที่เห็นได้อย่างชัดเจน

ดูเพิ่ม

• คอของหัวองคชาต
• เพอร์ลีพีไนล์พาพิวล์

แหล่งข้อมูลอื่น

คอมมอนส์ มีภาพและสื่อเกี่ยวกับ: หัวองคชาตมนุษย์